راضیه شایان مهر - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
علی دهقان - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران
ناصر دشت پیما - گروه ادبیات انگلیسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز، ایران

مردسالاری از مفاهیم کلیدی گرایش­های فمنیستی به­شمار می­آید. فمینیست­ها معتقدند که درجامعه مردسالار، مردها قدرت و حاکمیتی برتر نسبت به زن ها دارند. آن­ها علت فرودستی زنان را در جامعه مردسالار، دسترسی بیشتر مردان به مزایای ساختارهای قدرت، تقسیم نابرابر امتیازات اجتماعی و روابط نادرست مرد و زن می­دانند. مساله مردسالاری در متون ادبی بازتاب چشم­گیری دارد. آثار زیادی به ویژه در حوزه نمایش­نامه­نویسی با این رویکرد خلق شده­اند. نخستین اعتراض و نقدها به این نابرابری را، زنان وارد حوزه ادبیات کردند؛ اما همراه آن­ها نویسندگان مردی هم به این جنبش پیوستند و از این نابرابری سخن گفتند. در ایران و در حوزه ادبیات نمایشی، بهرام بیضایی از جمله این نویسندگان است و اغلب نمایش­نامه­های او با محوریت نقش زن نوشته شده است. هدف این مقاله، تبیین موقعیت زن در اندیشه و بستر مردسالاری، در دنیای نمایش­نامه­های اوست. بدین منظور نمایش­نامه­های پرده­خانه، ندبه و مرگ یزدگرد بیضایی انتخاب و به شیوه توصیفی-تحلیلی بررسی شده است. این بررسی نشان می­دهد که بیضایی، نشانه­ها و مولفه­های مردسالاری و عوامل موثر بر پیدایی و گسترش آن را در آثار یاد شده ترسیم می­کند. مقاله حاضر عناصر این یافته­ها را بازیابی و تحلیل کرده است.

مردسالاری, فمنیسم, زن, بیضایی, نمایش نامه