فریندخت زاهدی - دانشیار گروه هنرهای نمایشی، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
بهروز محمودی بختیاری - دانشیار گروه هنرهای نمایشی، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سعید اسدی - دانش آموخته دکتری تئاتر، دانشکده هنرهای نمایشی و موسیقی، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران

یکی از مهمترین تاکتیکهای حکومت رضاشاه، در ساماندهی فرهنگی، ایجاد نهاد رسمی و بوروکراتیک راهبری تولیدات هنری و نظارت بر آن بود. این نهاد در ادامه راهبرد تکوین جامعه نوسازیشده بر پایه ناسیونالیسم مدرنیستی مطلقه و اقتدارگرایی مرکزگرایانه بر دو رکن ارتش و بوروکراسی استوار بود. میدان تازهتاسیس و رو به مشروعیت تئاتر نوین ایران نیز تحت نظارت این نهاد قرار گرفت؛ یکی از نشانههای مهم این امر ساماندهی آموزش مدرسهای تئاتر برای پرورش هنرمندان در راستای سیاست فرهنگی سازمان پرورش افکار بود. در این مطالعه، ضمن بررسی زمینههای شکلگیری سیاست فرهنگی عصر یادشده، فرایند ایجاد آموزش مدرسهای تئاتر و چگونگی اکتساب سرمایه تحصیلی برای افزایش سرمایه فرهنگی کنشگران تئاتر بررسی میشود. از نتایج این امر میتوان کوشش حاکمیت برای کنترل نیروهای مرکزگریزی را برشمرد که در دنیای هنر تئاتر گرد میآمدند و حاشیه مقاومی را در برابر مرکزیت خودکامه شکل میدادند. نکته دیگر، پرورش نسل تازهای از کنشگران تئاتری است که، نسبت به پیشروان قدیم میدان تئاتر، حائز منش متفاوتی بودند و تئاتر را به سوی خصلتهای زیباییشناختی پیش میبردند. همچنین، تغییر در میزان و نوع سرمایه فرهنگی موجب پرورش کنشگرانی شد که از کنش عمدتا سیاسی به کنش عمدتا زیباشناختی در تولید آثار خود سوق یافتند.

تئاتر نوین ایران, سرمایه تحصیلی, سرمایه فرهنگی, مشروعیت, نهاد بوروکراتیک آموزش