علیرضا هژبری نوبری - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی ، دانشگاه تربیت مدرس
ماهیار طاووسی - دانشجوی دکتری باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس
محمود طاووسی - استاد گروه پژوهش هنر ، دانشکده هنر و معماری ، دانشگاه تربیت مدرس
فرهنگ خادمی ندوشن - دانشیار گروه باستان شناسی، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه تربیت مدرس

یکی از ویژگی های مهم هنر هخامنشی، تکرار نقش مایه های یکسان در آثار هنری این دوره طولانی و انسجام این هنر است. از این رو، بسیاری ازپژوهشگران ایده وجود الگوهای ثابت و از پیش تعیین شده برای این هنر را ضروری دانسته و آن را الگویی برای حجاران، پیکرتراشان و فلزکاران دانسته اند. اما پژوهش حاضر درصدد نمایش تفکر منسجمی است که با بهره-گیری از تفکری جامع به تدوین این الگوهای ثابت و متناسب پرداخته است. به این منظور بررسی میدانی بر روی نقش سر شیر بواسطه کثرت استفاده در هنرهای گوناگون هخامنشی و بازنمایی آن از وجوه گوناگون مورد نظر این مقاله قرار گرفته است. شیوه پژوهش استفاده از دستگاه ترسیم نماهای گوناگون برای دستیابی به ساختار هندسی این نقش مایه و نحوه بازنمایی آن در آثار نقش برجسته، سرستون و مجسمه ها و هنرهای کاربردی این دوره است. نتایج نشان می دهد که مدیریت هنری کارگاه های دربار، یک سازمان سه بعدی دارای انتظام معین ایجاد و بنا به نیاز بازنمایی های گوناگون، با استفاده از قوانین صفحات تصویر و ترسیم نمای مورد نظر، ضمن حفظ انسجام نقوش، نمای متناسب با جایگاه مورد نظر را پدید می-آورده است. از سوی دیگر، نتایج می تواند راهی برای تمایز آثار هنری کارگاه های دربار و دیگر آثار این دوره محسوب گردد.

حجاری, طراحی نقشمایه, فلزکاری, مدیریت هنری, هخامنشیان