سعید خودداری نایینی - گروه هنر اسلامی،دانشکده حفلظت و مرمت،دانشگاه هنر تهران,تهران،ایران
الهام اکبری - گروه هنر اسلامی، دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر تهران،تهران،ایران

مطالعه بر روی نسخه های خطی نشان می­دهد یکی از عواملی که باعث گردیده تا شیو­ه­ی تازه ای از نگارش و به دنبال آن چینش های مختلف و متنوعی از خطوط و تزیینات در صفحات یک نسخه شکل بگیرد، مورب­نویسی است. اما مطالعاتی که سیر تحول و تکامل این شیوه نگارش را نشان دهد، تا کنون انجام نشده است. نگارندگان در این پژوهش برای یافتن پاسخی به این پرسش­ها که: مورب­نویسی از چه زمانی و درکدام نسخه ها آغاز شد؟ چگونه به عنصری برای صفحه آرایی تبدیل شد؟ و چگونه بر دیگر عوامل تزیینی صفحه تاثیر گذاشت؟، نسخه هایی با موضوعات مختلف و پیش از سده نهم را در کتابخانه های داخل و خارج از کشور به روش تحلیلی- توصیفی مورد مطالعه قرار داده اند. در نتیجه­ی این پژوهش، قدیم ترین مورب­نویسی متعلق به نسخه های علمی سده چهارم شناخته شده است، همچنین مورب نویسی در صفحه آرایی، موجب ایجاد تنوع در نحوه چینش سطور در جهت ممانعت از یکنواختی صفحات و استفاده بهینه از تمامی فضای پیرامونی یک صفحه گردیده است و علاوه بر آنها، مورب نویسی عاملی شده است برای اضافه شدن عناصر جدیدی همچون سرلوح مورب و لچکی ها به آرایه های تزیینی یک نسخه.

نسخه های خطی اسلامی, مورب نویسی, صفحه آرایی, سده چهارم تا نهم قمری