شهرام منافی - دانشیار، مینرالوژی و میکرومورفولوژی خاک، گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه

خاکهای گچی از جمله فراوانترین خاکها در نواحی خشک و نیمه خشک دنیا می باشند. به دلیل گستردگی خاکهای آهکی در بیشتر نواحی ایران از جمله شمال غرب ایران، بیشتر مطالعات بر روی خاکهای آهکی متمرکز شدهاند و محققین توجه کمتری به خاکهای گچی داشته اند. لذا این مطالعه ، در منطقه ارومیه به منظور بررسی ژنز و مورفولوژی گچ در این خاکها، انجام شده جهت انجام این تحقیق ۶ پروفیل خاک در مواد مادری گچی در شمال ارومیه از طریق مطالعات میکرومورفولوژیکی مورد مطالعه قرار گرفتند. مشاهدات میکروسکوپی حضور کریستالهای گچی عدسی شکل ، منشوری و مکعبی را نشان داد. و بیشتر کریستالهای گچی عدسی شکل بودند. کریستالهای گچ عدسی شکل عمدتا یوهدرال بودند که نشاندهنده منشا پدوژنیک آنها می باشد کریستالهای مکعبی و منشوری شکل به فرمهای یوهدرال، ساب هدرال و ان هدرال مشاهده شدند. کریستالهای گچ عدسی شکل ریز دانه (۵ الی ۳۰ میکرون) و به موازات سطوح منافذ توجیه شدند. بنحوی که بزرگترین طول آنها به موازات دیوارههای منافذ قرار گرفتند در حالی که کریستالهای متوسط و درشت ، فاقد توجیه شدگی بودند. تجمع فرمهای مختلف گچ منجر به تشکیل نودولهای پدوژنیک گچ شده است . گچ اسنوبال با کریستالهای نسبتا گرد، سفید رنگ و پودر مانند در تمامی پروفیل های مورد مطالعه مشاهده شد. این مورفولوژی کریستالهای گچ نشاندهنده مراحل اولیه تجمع گچ در این خاکها می باشد. پندانت های گچی عارضه پدوژنیک دیگری هستند که از کریستال-های گچ کشیده با طول ۴./ الی ۵/۲ سانتی متر تشکیل شده اند و به صورت استلاکتیت در زیر ذرات درشت قرار گرفته اند. این پندانت ها در اثر جریان رو به پایین آب تشکیل شده اند.

ارومیه ، پندانت گچی ، گچ اسنوبال، گچ عدسی شکل ، میکرومورفولوژی