نگین علیزاده - دکترای تفسیر تطبیقی؛ و مدرس گروه معارف دانشکده الهیات پردیس حضرت معصومه (س)، دانشگاه فرهنگیان قم، قم، ایران

تفویض تشریع به پیامبر اکرم (ص)، به معنای دادن اختیار جعل احکام شرعی از جانب خداوند­ متعال به ایشان است. برخی از مفسران فریقین، ذیل آیاتی نظیر تبیین ذکر، اختصاص حکم به خداوند و آیه ۴ سوره نجم، با دیدگاه یادشده مخالفت نموده­اند. تحقیق حاضر، آراء این دسته از مفسران را به روش توصیفی و تحلیل محتوا، بررسی کرده و به این سوال پاسخ داده که نقش پیامبر (ص) در تشریع کجاست؟ یافته ­ها نشان می دهد که دلایل مفسران یادشده در این مخالفت، تمام نیست؛ زیرا طبق قاعده­ منطقی «اثبات شیء نفی ماعدا نمی­کند»، مبین بودن پیامبر (ص(، برخورداری ایشان را از حق تشریع نفی نمی­کند. حکم تشریعی و تکوینی نیز به صورت بالذات مختص خداوند سبحان است و منافاتی با تفویض حکم همراه با اذن خداوند و به صورت تبعی به پیامبر (ص) ندارد. افزون بر آن، با دلایلی نظیر آیات فیء، قضای خدا و رسول (ص( وجوب اطاعت از خدا و پیامبر (ص( و نسبت دادن تحریم به خدا و پیامبر(ص (و نیز روایات معتبر تفویض و روایات صحیح­­السندی که مصدر تشریع را کتاب و سنت می­دانند و مصادیق تشریعات ایشان در مصادر تاریخی روایی، اطلاق آیه *ان هو الا وحی یوحی*-در صورت پذیرش اطلاق و عمومیت آن- قید خورده و می­توان اختیار تشریع را در موارد محدودی برای ایشان ثابت دانست.

تفویض, تشریع, تفویض تشریع, تشریع پیامبر (ص) اجتهاد پیامبر