محمد کریمی - عضو هیئت علمی گروه کلام موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی

بیشتر قضایایی که در علوم به کار می روند، از سنخ قضایای طبیعیه نیستند، بلکه گزاره های منطقی، طبیعیه اند. این مساله در شناخت جایگاه این قضیه در علم منطق و سنخ شناسی گزاره های سایر علوم موثر است. پیش از قرن هفتم، نگاه استقلالی به این گزاره وجود نداشت. خونجی و ابهری از پیشگامان ورود آن به مباحث منطقی هستند. از اولین مباحث بر محور قضیه طبیعیه این است که این قضیه شخصیه، مهمله یا مستقل از آن دو است. ثمره این بحث در سه گانه یا چهارگانه بودن تقسیم قضایا روشن می شود. محدوده و قلمرو طبیعیه که در تعریف آن ظهور یافت، بخشی دیگر از مباحث این قضیه است که خود را در چهارگانه یا پنج گانه بودن تقسیم نشان می دهد. شناخت اجزاء قضیه طبیعیه نقش مستقیمی در شناخت ماهیت آن و بازشناسی از دیگر قضایا دارد. توسعه موضوع قضایای طبیعیه به موضوعاتی که اعتباری است و نیز ارتباط آن با معارف درجه دو، قلمرو کاربردی آن را افزایش می دهد.

قضیه طبیعیه, معقول ثانی منطقی, قضیه مهمله, قضیه شخصیه, معرفت درجه دو, حمل اولی, حمل شایع