مهدی عبدالهی - استادیار و عضو هیئت علمی موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران

عنوان «فلسفه» در خلال تاریخ فلسفه غرب و فلسفه اسلامی، معانی و کاربردهای گوناگونی داشته است. این اصطلاح که در اصل لغتی یونانی به معنای دوست داری دانش بوده در ابتدا به معنای همه علوم بشری به کار می رفته است و در نوپدیدترین معنای آن، «روش عقلی در تحقیق» از آن قصد می شود. معنای اخیر، زمینه پیدایش اصطلاح «فلسفه مضاف» در اندیشه اسلامی شده است و برخی اندیشمندان معاصر با نظر به پاره ای مسائل مطرح در مغرب زمین، این اصطلاح را ابداع کرده و سپس، نظر به اینکه موضوعات متعددی را می توان به روش عقلی بررسی کرد، آن را به «فلسفه های مضاف به علوم» و «فلسفه های مضاف به امور» تقسیم کرده اند. به اعتقاد نگارنده، اصطلاح فلسفه مضاف نه تنها در اندیشه غربی معادلی ندارد، بلکه کاربست گسترده آن غیر منطقی و زیان بار است. هیچ الزام منطقی یا فایده علم شناختی بر این مساله مترتب نیست که ما با ابداع این اصطلاح بر هر آنچه موضوع پژوهش عقلی است، مهر فلسفه مضاف بنهیم. افزون بر اینکه در این فرض، دیگر فلسفه مطلقی نخواهیم داشت. آنچه برای سنت فکری ما سودمند است، فلسفه های مضاف به علوم است که مهم ترین بخش آنها بررسی بنیادهای فلسفی علوم انسانی است.

فلسفه مضاف, روش تحقیق, علوم انسانی, مابعدالطبیعه