حسین محمدی - استادیار گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه اراک، اراک، ایران.
حسین مرادی شهربابک - استادیار گروه علوم دامی، پردیس کشاورزی و منابع طبیعی کرج، دانشگاه تهران. کرج، ایران.
محمد شمس الهی - استادیار گروه علوم دامی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ایلام، ایلام، ایران.

هدف پژوهش حاضر، شناسایی مناطق ژنومی و ژن­های کاندیدای مرتبط با صفات پشم از طریق پویش ژنومی برپایه آنالیز مسیر در گوسفند نژاد زندی بود. بدین منظور ۹۶ راس گوسفند با استفاده از آرایه­های ۵۰K تعیین ژنوتیپ شدند و برای هر دام رکوردهای فنوتیپی شامل میانگین قطر الیاف، ضریب تغییرات قطر الیاف، نسبت الیافی که مساوی یا بیش تر از ۳۰ میکرومتر قطر الیاف، طول استاپل، نسبت کمپ و نسبت مو در الیاف اندازه گیری شد. ارزیابی پویش ژنومی برای صفات در نرم­ا­فزار GEMMA انجام شد، سپس با استفاده از بسته نرم­افزاری biomaRt۲ ژن­های معنی­داری که در داخل و یا ۵۰ کیلوباز بالا و پایین دست نشانگرهای معنی­دار قرار داشتند، شناسایی گردید. در نهایت، آنالیز غنی­سازی مجموعه­های ژنی به وسیله برنامه برخط KOBAS با هدف شناسایی عملکرد بیولوژیکی ژن­های کاندیدا انجام شد. در این پژوهش ژن­های مرتبط با صفات قطر الیاف CEP۲۹۰)، PRKCZ، TMTC۳، RHPN۲ و TNFSF۴)، طول استاپل (NLGN۱، SPHKAP و PLCE۱) و نسبت کمپ و مو (FAT۱ و PIK۳R۴) شناسایی شدند. در تحلیل غنی­سازی مجموعه­های ژنی، تعداد ۲۱ مسیر با صفات پشم شناسایی شدند. از بین مسیرهای زیستی شناسایی شده نقش مهمی در رشد و توسعه فولیکول­های مو، تولید کراتینوسیت­ها، رشد و توسعه اپیدرمال، سنتز آنزیم­های تروئونین کینازها و مسیر سیگنال­دهی  Wntداشتند. با توجه به تایید نتایج قبلی و شناسایی ژن های کاندیدای جدید با عملکرد مولکولی مرتبط با صفات الیاف پشم، نتایج این پژوهش می­تواند در درک سازوکار ژنتیکی کنترل کننده صفات پشم مورد استفاده قرار گیرد و در انتخاب ژنتیکی گوسفند از طریق کیفیت بالاتر پشم مفید باشد.

آنالیز مسیر, پویش ژنومی, ژن کاندیدا, کیفیت الیاف, گوسفند زندی