یونس خوشخو - گروه علوم و مهندسی آب، دانشکده کشاورزی، دانشگاه کردستان، سنندج، ایران. رایانامه: y.khoshkho@uok.ac.ir

در این تحقیق کارایی سه دسته مدل تجربی برآورد شدت تابش شامل دسته مدل های مبتنی بر ساعات آفتابی، دمای هوا و ابرناکی در مقیاس روزانه و در دوره آماری ۲۰۲۱-۱۹۹۷ برای ایستگاه سینوپتیک سنندج مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از واسنجی این مدل ها و استخراج مدل های برتر، از مقادیر برآوردشده شدت تابش به عنوان متغیر ورودی در مدل سازی فرایندهای مختلف استفاده شد و با حالتی که از داده های اندازه گیری شده شدت تابش به عنوان متغیر ورودی در مدل سازی این فرایندها استفاده شود، مورد مقایسه قرار گرفت. پس از انجام واسنجی مدل ها درنهایت سه مدل انگستروم-پرسکات، بریستو-کمپل و بلک به عنوان مدل های برتر و نماینده هرکدام از سه دسته مذکور انتخاب شدند. نتایج اعتبارسنجی این مدل ها نشان داد که تطابق مناسب و قابل قبولی بین مقادیر اندازه گیری شده شدت تابش و مقادیر برآورد شده آن با به کارگیری هر سه مدل وجود دارد به گونه­ای که شاخص میانگین قدر مطلق خطا برای این سه مدل به ترتیب برابر با ۵/۱۳۸، ۱۴/۲۲۷ و ۳/۲۵۱ کیلوژول بر مترمربع بر روز به دست آمد. نتایج همچنین نشان داد که به کارگیری مدل آنگستروم و استفاده از شدت تابش برآوردشده توسط آن به عنوان متغیر ورودی همه فرایندهای تابش خالص، تبخیر تعرق مرجع، ذوب برف، دما و رطوبت خاک منجر به حصول نتایج مناسبی خواهد شد و در کلیه فرایندهای مذکور، مدل آنگستروم بهترین عملکرد را داشت. در ارتباط با دو مدل بریستو – کمپل و بلک که عملکردی نزدیک به هم از خود نشان دادند به هنگام به کارگیری شدت تابش برآورد شده توسط آن ها به عنوان متغیر ورودی ۵ فرایند موردمطالعه در این تحقیق، بهترین عملکرد این دو مدل به ترتیب برای شبیه سازی تبخیر تعرق مرجع، تابش خالص، دما و رطوبت خاک و ذوب برف به دست آمد.

مدل آنگستروم, تبخیر تعرق مرجع, مدل COUP, دمای خاک, ذوب برف, تابش خالص