Ahad Vazifeh - دانشجوی دکتری، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
Abbas Ali Aliakbari-Bidokhti - استاد، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران
Majid Mazraeh Farahani - دانشیار، گروه فیزیک فضا، موسسه ژئوفیزیک، دانشگاه تهران، تهران، ایران

در این مطالعه توزیع منطقه­ای و ویژگی های جت سطوح پایین (LLJ) در منطقه کویر مرکزی واقع در جنوب رشته کوه البرز شامل گستره افقی و قائم و تغییرات زمانی آن بررسی شده است. علاوه بر این سازوکارهای مختلف شکل­گیری جت سطوح پایین (LLJ) بررسی شده و ویژگی های  LLJروی دشت کویر و شباهت های آن با سایر پدیده­های مشابه در شرق و جنوب غرب کشور مقایسه شده است. در پژوهش حاضر از داده های بازتحلیل ERA-Interim (ERA-I) برای بازه زمانی ۱۹۷۹-۲۰۱۷ استفاده شده است. با استفاده از داده های مشاهداتی داده های بازتحلیل از نظر کیفی ارزیابی و ملاحظات به کارگیری داده های بازتحلیل برای مطالعه  LLJ در شبکه منظم ارائه شده است. با به کارگیری شاخص های مرتبط با تغییرات زمانی و تغییرات قائم (نیم رخ) سرعت باد در محور جت و با استفاده از داده های بازتحلیل، ابزاری تهیه شد که ضمن آشکارسازی  LLJدر هر نقطه از شبکه دامنه مورد مطالعه روی کویر مرکزی، میانگین بلند مدت (۱۹۷۹-۲۰۱۷) فصلی و ماهیانه سرعت باد در محور جت برایماه های تابستان محاسبه و تعیین شود. نوسان شبانه روزی جت با استفاده از داده های بازتحلیل نشان می­دهد که مطابق تعریف بلکادر (۱۹۵۷) جت روی کویر مرکزی جزء دسته LLJها طبقه بندی می­شود و بررسی ساختار افقی و قائم نشان می دهد که محور جت (سرعت بیشینه باد) در ارتفاع حدود ۸۵۰ میلی بار قرار می­گیرد و بر اساس داده های مورد استفاده با تفکیک زمانی ۶ ساعت، بیشینه و کمینه سرعت باد در این تراز به ترتیب در ساعت UTC ۰۰ و UTC ۱۲ است که علت اصلی آن تشکیل وارونگی دما در لایه­های زیرین جو در هنگام شب و کاهش قابل ملاحظه نیروی اصطکاک سطحی و همچنین از بین رفتن تلاطم گرمایی ناشی از خورشید در هنگام شب در لایه های زیرین جو است. میانگین سرعت باد در محور جت در ماه ژوئن بیشینه و در ماه اوت کمینه است. زمین بررسی موردی ساختار قائم شیو دمای پتانسیلی و چینش باد نشان داد که انتقال تکانه از محور جت به سطح زمین سبب خیزش گردوخاک در مناطق مستعد کویر و انتقال آن به شهرهای حاشیه­ای کویر مانند تهران، قم و کاشان می­شود.

جت سطوح پایین, نوسان لختی, اثر بلکادر