ناهید واعظ - Dept of Plant Protection, Faculty of Agriculture, Azarbaijan Shahid Madani University, Tabriz, Iran
سولماز عظیمی - Azarbaijan Shahid Madani University
سمیرا ابراهیم پور - Azarbaijan Shahid Madani University

یکی از نگرانی­های مرتبط با گیاهان تراریخته، اثرهای آن­ها روی موجودات غیرهدف از جمله شکارگرها و پارازیتوئیدها می­باشد. این تاثیر می­تواند به صورت مستقیم (اثرهای کشندگی) و غیرمستقیم بروز کند. دشمنان طبیعی ممکن است با تغذیه از گیاه­خوارانی که از برگ، ساقه و یا گل گیاهان تراریخته تغذیه می­کنند تحت تاثیر قرار بگیرند. در این پژوهش تاثیر چند رقم گیاه باقلای تراریخته روی فراسنجه­ های زیستی زنبور پارازیتوئید Lysiphlebus fabarum Staey با تغذیه از پوره­های سن چهارم شته سیاه باقلا در شرایط آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که طول دوره نشوونمای مراحل نابالغ، طول عمر حشرات بالغ، درصد پارازیتیسم و درصد ظهور حشرات کامل زنبور به میزبانی شته سیاه باقلا روی رقم­های مختلف باقلا اختلاف معنی­داری دارد. میانگین زادآوری زنبور روی رقم­های مختلف از ۱۲/۱۵۱ تا ۲۰/۸۵ تخم متغیر بود. بیش­ترین نرخ پارازیتیسم زنبور (۶۵ درصد) روی رقم بومی و کم­ترین (۴۶/۳۷ درصد) روی رقم­ تراریخته  G-f-۵۶۰مشاهده شد. بنابراین نتایج پژوهش حاضر، این نظریه را که دشمنان طبیعی به صورت غیرمستقیم و از طریق حشرات گیاه­خوار، تحت تاثیر گیاهان تراریخته قرار می­گیرند را تایید کرد که این تاثیر می­تواند از طریق اثر روی کیفیت غذایی حشرات گیاه­خوار برای گوشت­خواران سطح بعدی بروز نماید.

black bean aphid, emergency rate, fecundity, Lysiphlebus fabarum, parasitism rate, transgenic plant, زادآوری, شته سیاه باقلا, گیاه تراریخته, نرخ پارازیتیسم, نرخ ظهور, Lysiphlebus fabarum