مرضیه منیری - دانشجوی دکتری گروه علوم تربیتی، برنامه ریزی درسی، واحد علوم و تحقیقات، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
مسعود گرامی پور - دانشیار سنجش و اندازه گیری و عضو هیات علمی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران
حسن رستگارپور - دانشیار تکنولوژی آموزشی، دانشگاه خوارزمی، تهران، ایران

اگرچه کلاس های درس مجازی در زمان همه گیری کرونا با سرعت بسیار زیادی در دانشگاه های کشور بکار گرفته شد اما کیفیت و اثربخشی این کلاس ها مورد بررسی دقیق قرار نگرفته است. در همین راستا پژوهش حاضر به ارزیابی تکوینی کلاس های مجازی دانشگاه ها در زمان همه گیری کرونا پرداخت. روش پژوهش کیفی و کمی بود. از بین اعضای هیات علمی رشته مدیریت آموزشی دانشگاه های آزاد و دولتی تهران، با روش نمونه گیری هدفمند، ۲۰ نفر برای بررسی بخش کیفی و ۳۸۴ دانشجوی تحصیلات تکمیلی مشغول به تحصیل سال تحصیلی ۱۴۰۰-۱۳۹۹ دانشگاه های آزاد و دولتی تهران با روش نمونه گیری طبقه ای انتخاب شدند. به منظور گردآوری داده های کیفی از مصاحبه نیم ساختاریافته و برای گردآوری دادههای کمی از پرسشنامه محققساخته ۴۳ سوالی با ۹ سازه و حداقل مقدار آلفای کرونباخ ۷۰۱/ ، استفاده شد. جهت تحلیل داده های بخش کیفی از روش تحلیل مضمون استفاده شد و ابعاد و مولفه های ارزیابی تکوینی کلاس های مجازی دانشگاهها شناسایی شد. سپس با استفاده از تحلیل شکاف و تحلیل اهمیت-عملکرد به ارزیابی وضعیت کلاس های درس مجازی پرداخته شد. براساس نتایج تحلیل کیفی ۳ مضمون فراگیر، ۹ مضمون سازمان دهنده و ۴۳ مضمون پایه شناسایی شد. یافته ها نشان دادند کارایی نظام آموزشی و توسعه آموزش مجازی در حد مطلوب است. همچنین مشخص شد کلاسهای مجازی مورد مطالعه از نظر ایجاد محیط یادگیرنده، استعدادیابی و پاسخ به نیازهای آموزشی دانشجویان، مشارکت دانشجویان در بحث آموزش و یادگیری آنلاین، نهادینه سازی ارزیابی تکوینی، توانمندسازی اساتید در ارزیابی تکوینی و ترمیم نواقص و شکاف های یادگیری دانشجویان از وضعیت مناسبی برخوردار نیستند.

ارزیابی تکوینی, کلاس های درس مجازی, همه گیری کرونا, رویکرد آمیخته