زینب سلطان تویه - گروه علوم و صنایع غذایی، واحد سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، سوادکوه، ایران
شیوا دهقان آبکنار - گروه شیمی، واحد سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، سوادکوه، ایران
نازنین خاکی پور - گروه کشاورزی، واحد سوادکوه، دانشگاه آزاد اسلامی، سوادکوه، ایران

فلزات سمی محیط زیست را آلوده کرده و از طریق زنجیره های غذایی اثرات نامطلوبی بر سلامتی انسان باقی می­گذارند. امروزه مواد­غذایی دارای مقادیر بیشتری نیترات و نیتریت هستند. در این تحقیق از سه مزرعه انتخابی در دو زمان کشت اول و دوم ۱۸ نمونه برنج تهیه شده و میزان نیتریت، نیترات و فلزات سنگین سرب، کادمیوم، آرسنیک و جیوه مورد ارزیابی قرار­گرفت. نتایج نشان داد غلظت سرب در تمامی تیمارهای کشت اول بیش از حد مجاز بوده­است و در کشت دوم تیمار مزرعه شماره یک و دو بیش از حد مجاز می­باشند. میزان سرب درکشت اول در زمین شماره یک، ppb۴۰۰ بوده و اگرچه در کشت دوم به میزان ppb۳۰۰ رسیده، ولی همچنان بالاتر از حد مجاز می­باشد. غلظت این عنصر در کشت اول زمین شماره دو از ppb۴۷۰ به ppb۴۲۱ در کشت دوم رسید و در زمین شماره سه، از ppb۱۶۲ به ppb۵۷ در کشت دوم رسید. غلظت کادمیم در تمامی تیمارها در حد مجاز می­باشد و در کشت دوم، در مزارع شماره یک و سه کاهش و در مزرعه شماره دو افزایش معنی­دار یافته­است. میزان کادمیم در زمین شماره یک، از ppb۳۰ به ppb۱۷، در زمین شماره دو، از ppb۱۵ به ppb۲۰ و در زمین شماره ۳، از ppb۴۵ به ppb۳۷ رسیده­است. مقدار آرسنیک در کشت اول مزرعه شماره یک ppb ۱۵۸ و بیشتر از حد مجاز می­باشد و در کشت دوم زمین شماره یک، به ppb۱۱۵ کاهش یافته­است. در زمین شماره دو، مقدار آرسنیک کمتر از حد مجاز بوده و ppb۸۸ گزارش شده است و در کشت دوم این مقدار به ppb۵۸ رسیده­است و در زمین شماره سه، مقدار آرسنیک، از ppb۸۲ به ppb۷۲ کاهش یافته­است. در خصوص جیوه در مزرعه شماره یک در کشت اول مقدار جیوه ppb۲۱ بوده، که در کشت دوم به ppb۴۰ افزایش یافته­است. در مزرعه شماره دو، مقدار جیوه از ppb۳۳ به ppb۳۶ در کشت دوم افزایش یافته و در مزرعه شماره سه کاهش معنی داری داشته­است، به صورتی که میزان جیوه از ppb۲۵ به ppb۱۲ کاهش یافت. غلظت نیتریت و نیترات نیز در تمامی تیمارها ناچیز بوده­است. با توجه به نتایج به دست­آمده تمامی برنج­های کشت شده در کشت اول و کشت دوم دارای مقداری آرسنیک، کادمیوم و سرب هستند. میزان اندازه­گیری شده در برخی نمونه­ها بیشتر از حد تعیین­شده در استاندارد ملی ایران است و مصرف آنها می­تواند برای مصرف­کنندگان خطرناک باشد.

کشت اول برنج, کشت مجدد, فلزات سنگین, نیترات, نیتریت