مرضیه امیدی میرزائی - گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
محمد حجتی - گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
بهروز علیزاده بهبهانی - گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.
محمد نوشاد - گروه علوم و مهندسی صنایع غذایی، دانشکده علوم دامی و صنایع غذایی، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی خوزستان، ملاثانی، ایران.

در طب سنتی ایران از دانه های گشنیز به طور گسترده به منظور درمان بیماری استفاده می شود. هدف از این پژوهش، شناسایی ترکیبات شیمیایی، قدرت آنتی اکسیدانی و بررسی فعالیت ضدمیکروبی اسانس دانه گشنیز بود. ترکیبات شیمیایی اسانس دانه گشنیز با دستگاه کروماتوگرافی گازی متصل به طیف سنجی جرمی شناسایی شد. فنول کل و قدرت آنتی اکسیدانی به ترتیب با روش های فولین سیوکالتو، رادیکال هایABTS  و DPPH اندازه گیری گردید. قدرت آنتی اکسیدانی اسانس با آنتی اکسیدان سنتزی  BHAدر غلظت ۱۰۰ میکروگرم بر میلی لیتر مقایسه شد. فعالیت ضدمیکروبی اسانس دانه گشنیز با روش های انتشار در آگار به کمک دیسک (کربی- بوئر)، حداقل غلظت مهارکنندگی و حداقل غلظت کشندگی برای باکتری های باسیلوس سرئوس، سالمونلا تیفی، اشرشیا کلی و سودوموناس آئروژینوزا تعیین گردید. براساس نتایج آنالیزهای شیمیایی، اسانس دانه گشنیز غنی از مونوترپن های اکسیژن دار (۹۴/۸۹%) بود. ترکیب عمده اسانس دانه گشنیز لینالول (۷۵/۷۶%) بود. بیشترین درصد مهار رادیکال آزاد برای DPPH، ۷۵/۵۳% و برای ABTS، ۶۰/۶۶% در غلظت ppm ۹۰۰ مشاهده شد. مقدار فنول کل موجود در اسانس mg GAE/g ۰۲/۰± ۰۴/۳۸ بود. نتایج نشان داد که بیشترین و کمترین قطر هاله عدم رشد به ترتیب مربوط به باکتری باسیلوس سرئوس (۳۰/۳۰ میلی متر) و سالمونلا تیفی (۱۵/۲۳میلی متر) بود. حداقل غلظت مهارکنندگی اسانس دانه گشنیز برای باکتری های باسیلوس سرئوس، اشرشیا کلی، سودوموناس ائروژینوز و سالمونلا تیفی به ترتیب برابر با ۲، ۴، ۴ و۴ میلی گرم بر میلی لیتر بود. به طورکلی نتایج نشان داد که اسانس دانه گشنیز داری فعالیت آنتی اکسیدانی کمتر از آنتی اکسیدان سنتزی BHA بود.

ضدباکتریایی, دانه گشنیز, آنتی بیوتیک جنتامایسین, آنتی اکسیدان سنتزی