یوسف دادبان شهامت - استادیار، مرکز تحقیقات بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
نسرین سنگبری - کارشناس ارشد مهندسی عمران- آب و فاضلاب، موسسه آموزش عالی غیرانتفاعی لامعی گرگانی، گرگان، ایران
علی ظفرزاده - استادیار، مرکز تحقیقات بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران
سمیه بیرامی - کارشناس ارشد شیمی تجزیه، مرکز تحقیقات بهداشت محیط، دانشگاه علوم پزشکی گلستان، گرگان، ایران

چکیده سابقه و هدف: آلودگی محیط زیست با فلزات سنگین و انتقال آن به محصولات به عنوان یک مشکل جهانی در حال گسترش، مطرح می باشد. این مطالعه با هدف سنجش فلزات سنگین در پساب و لجن تصفیه خانه فاضلاب شهر گرگان انجام شد. مواد و روش ها: این مطالعه از نوع توصیفی- تحلیلی است که تعداد ۱۷۶ نمونه پساب و لجن برگشتی و خشک شده از محل تصفیه خانه فاضلاب گرگان طی ۶ ماه در سال ۹۵ نمونه برداری و غلظت فلزات سرب، کادمیوم، نیکل و کروم توسط دستگاه پلاروگراف مدل متروم ساخت کشور سوئیس و جذب اتمی کوره مدل ۲۴۰ واریان در محل آزمایشگاه دانشکده بهداشت دانشگاه علوم پزشکی گلستان سنجش شد. یافته ها: میانگین غلظت سرب در پساب mg/L ۰۶/۰±۱۰۵/۰ بوده که این مقدار برای کادمیم ۰۰۸/۰±۰۰۸۹/۰، نیکل ۱۰۸/۰±۰۹۵/۰ و برای کروم ۱۷۵/۰±۱۰۲/۰ میلی گرم در لیتر اندازه گیری شده است. در لجن برگشتی فاضلاب شهری میزان غلظت فلزات سنگین سرب، کادمیم، نیکل و کروم به ترتیب ۶۵/۲۱۷±۴۸/۳۲۳، ۳/۳±۴۴/۲، ۷۹/۳۲۲±۱۴/۳۵۴ و ۵۹/۲۵۲±۵۳/۳۸۸ میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک سنجش شد. همچنین در لجن خشک شده دفعی نیز میانگین غلظت سرب ۶۷/۲±۴۸/۵۸، کادمیم N.D، نیکل ۹۸/۱±۳۱/۳۰ و کروم ۸۱/۸۱۳±۲۵/۵۰۶ میلی گرم بر کیلوگرم وزن خشک به دست آمده است. استنتاج: غلظت فلزات سنگین در پساب و لجن خشک شده، به استثناء لجن برگشتی، در زیر حد استاندارد بود. با توجه به مصرف طولانی، لزوم تثبیت سایر پارامترها و اثر تجمع پذیری فلزات در لجن، باید در کاربرد آن ها برای برای مصارف کشاورزی دقت و احتیاط لازم به عمل آید. به همین دلیل و به لحاظ اهمیت حضور این نوع از آلاینده ها در خاک و محصولات غذایی، پایش مستمر آن ها توسط شرکت های آب و فاضلاب ضروری است.

heavy metals, wastewater, sludge, Gorgan, پساب, فلزات سنگین, لجن, گرگان