لیلا تابنده - محقق بخش تحقیقات خاک و آب، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان فارس; سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، شیراز، ایران
مژگان سپهری - استادیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز
مهدی زارعی - دانشیار گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شیراز

افزایش سطح آلودگی فلزات سنگین در خاک، با ورود به زنجیره غذایی انسان، به عنوان یکی از پر مخاطره ترین مسائل زیست محیطی جوامع بشری تبدیل شده است. استفاده از یک فناوری ارزان و بی خطر از قبیل گیاه پالایی و با همزیستی مناسب بین گیاه و ریزجانداران محرک رشد گیاه، می تواند گامی موثر بر افزایش کارایی این فناوری باشد. در مطالعه حاضر، اثرات تلقیح انفرادی و توام قارچ Serendipita indica و باکتری Sinorhizobium meliloti بر یونجه کشت شده در یک خاک آلوده به غلظت های مختلف روی ( ۰، ۴۰۰ و ۸۰۰ میلی گرم در کیلوگرم خاک)، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که، بالاترین سطح آلودگی روی، به ترتیب با کاهش شدید ۵۳/۵، ۷۱، ۲۵/۲ و ۶۰/۲ درصدی وزن خشک اندام هوایی، ریشه، غلظت فسفر و آنزیم کاتالاز گیاهی و افزایش ۱۷۴/۵، ۵۶/۶، ۶۰/۲ و ۳۶/۶ درصدی مقدار پراکسیدهیدروژن، مالون دی آلدهید، آنزیم پراکسیداز و سوپراکسیددسموتاز همراه بود، تحت این شرایط، تلقیح توام قارچ و باکتری در مقایسه با سایر تیمارهای میکروبی، علاوه بر افزایش جذب فسفر گیاه، با کاهش انتقال روی از ریشه به اندام هوایی و تحریک سیستم آنزیم های اکسیداتیو گیاهی مانند کاتالاز، منجر به کاهش مقدار پراکسیدهیدروژن و مالون دی آلدهید شد که متعاقبا با بهبود خصوصیات رشدی گیاه همراه بود. بنابراین تلقیح توام قارچ و باکتری با کاهش بیشتر pH خاک ریزوسفری و افزایش قابلیت جذب روی و تثبیت آلودگی در ریشه یونجه، می تواند، نقش مهمی در تعیین کمیت، کیفیت و امنیت غذایی یونجه به عهده داشته باشد.

آنزیم های اکسیداتیو, تثبیت گیاهی, فاکتور انتقال, مالون دی آلدهید