مریم قبادی ترا - Msc Student in Parasitology, Molecular and Cell Biology Research Center, Student Research Committee, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
مهدی فخار - Associate Professor, Department of Parasitology, Molecular and Cell Biology Research Center, Faculty of Medicine Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
مهدی کرمیان - Assistant Professor, Hepatitis Research Center, School of Medicine, Birjand University of Medical Sciences, Birjand, Iran
مهدی شریف - Professor, Department of Parasitology Toxoplasmosis Research Center, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

درماتیت سرکری که به نام خارش شناگران نیز معروف می باشد، بیماری زئونوزی است که به دنبال نفوذ سرکر شیستوزوماهای پرندگان و پستانداران در پوست انسان ایجاد می شود. این سرکرها پس از ورود به پوست تبدیل به شیستوزومولا شده اما نمی توانند بیش از آن تمایز یافته، پس از مرگ با آزاد سازی مقادیر فراوان آنزیم های پروتئاز سبب ایجاد پاسخ های ایمنی شدید به صورت درماتیت پوستی می گردند. اخیرا این بیماری به عنوان یک بیماری فراموش شده در سطح جهان مورد توجه بیش تری قرار گرفته است. هدف از مطالعه حاضر بررسی وضعیت کنونی بیماری از جنبه های مختلف در ایران و جهان می باشد. این مطالعه از نوع مروری غیر نظام مند بوده و اطلاعات مورد نظر از پایگاه های اطلاعاتی قابل دسترس نظیر Pub Med, Web of Science, Google Scholar,SID, و Iran Medex گردآوری گردیده است. بر اساس مقالات مورد بررسی، اصلی ترین عامل ایجاد درماتیت سرکریایی انسان در ایران و جهان، جنس تریکوبیلارزیا (Trichobilharzia) است که حدود ۴۰ گونه شناخته شده دارد و پس از آن شیستوزوماهای نشخوارکنندگان (به ویژه گاو و گوسفند) در جایگاه بعدی اهمیت قرار دارند. مرغابی سانان (خانواده آناتیده) که اغلب مهاجر و آبزی می باشند، به عنوان میزبان نهایی جنس تریکوبیلارزیا مطرح هستند. میزبان واسط در چرخه زندگی انواع شیستوزومای ذکر شده، غالبا حلزون های دوزیست خانواده لیمنیده می باشند. درماتیت سرکری یکی از بیماری های وابسته به شغل است و بیش تر در افرادی مانند شالیکاران و شناگران که تماس زیادی با آب دارند، مشاهده می شود. به طور کلی در ایران مطالعات اندکی بر روی این بیماری و میزبان های نهایی و واسطه عامل ایجاد آن انجام گرفته است، لذا انجام مطالعات بیش تر در این خصوص ضروری به نظر می رسد. در عین حال با توجه به نقش مهم پرندگان آبزی مهاجر در آلوده نمودن منابع آبی، برنامه ریزی راهبردی جهت کنترل این بیماری در میان پرندگان و جلوگیری از انتقال عامل بیماری به انسان، توصیه می گردد.

Cercarial dermatitis, Trichobilharzia, Schistosomes, aquatic birds, ruminants, درماتیت سرکری, تریکو بیلارزیا, شیستوزوماها, پرندگان آبزی, نشخوارکنندگان