طهورا موسوی - MSc in Microbiology, Molecular cell biology Research Center, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
علیرضا رفیعی - Professor, Molecular and Cell Biology Research Center, Department of Immunology, Faculty of Medicine, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran
محمد یوسف پور - ۳Assistant Professor, Traditional and Complementary Medicine Research Center, Mazandaran University of Medical Sciences, Sari, Iran

سابقه و هدف: خرما ازجمله گیاهانی است که نام آن چندین بار در قرآن آمده است و با توجه به وجود منابع سرشار انرژی و ریز مغدی های فراوان، در روایات اسلامی و طب سنتی همواره بر مصرف آن در سلامت و بیماری تاکید شده است. هدف از این مطالعه مروری، بررسی ارزش غذایی و اهمیت درمانی خرما از دیدگاه منابع اسلامی به ویژه قرآن کریم و کتب روایی و هم چنین منابع طب سنتی- ایرانی می باشد تا به واسطه شناخت و معرفی مکانیسم های تاثیر مواد غذایی و ریز مغذی های موجود در میوه خرما، بتوان تا حدودی علل تاکید بر مصرف آن را نشان داد. مواد و روش ها: در این مطالعه با استفاده از کلید واژه های خرما، قرآن، ترکیبات مغذی، گیاهان دارویی، و واژه های date، Phoenix dactyliferal، Holy Quran، Anticancer effect، Medicinal plant جستجو در منابع در سال های ۲۰۱۴-۱۹۹۴ صورت گرفت. مرور اطلاعات در پایگاه های علمی نظیر Google scholar، PubMed، SID، Scopus، Springer، Web of sciences و هم چنین قرآن کریم،کتب روایی و منابع طب سنتی مورد بررسی قرارگرفت. بعد از استخراج داده ها، نتایج در قالب مفاهیم، جداول و اشکال دسته بندی گردید. یافته ها: بررسی ها نشان داد نام خرما بیش هر میوه دیگر در قرآن آمده است و در روایات اسلامی و منابع طب سنتی بر اثرات خرما در سلامت و بیماری بسیار تاکید شده است. اثرات شناخته شده خرما بیش تر ناشی از وجود ترکیبات آنتی اکسیدانی و فنلی است. این میوه حاوی مقادیر سرشاری از فیبر، کربوهیدرات ها، اسیدهای چرب و هم چنین ریزمغذی های مختلف نظیر ترکیبات معدنی و ویتامین ها ست که می تواند در درمان بسیاری از بیماری های قلبی، سرطان و دیابت موثر باشد. استنتاج: اشاره هایی که قرآن در رابطه با گیاهان از جمله خرما دارد نشان دهنده اهمیت تغذیه و اثرات مفید آن ها در سلامت و بیماری است. پیشرفت های شگرفی که در سال های اخیر در علوم مختلف به ویژه علوم تجربی شده است، پرده از برخی رموز خلقت برداشته است. یکی از این پیشرفت ها، شناسایی ترکیبات مختلف موجود در گیاهان مغذی نظیر خرما و آشکار شدن مسیرهای متابولیسمی این ترکیبات می باشد که چنان چه این نتایج با مستندات قرآنی و روایات اسلامی محک بخورد، جنبه های اعجاز قرآن بیش از پیش آشکار خواهد شد.

Dates, Quran, health, traditional medicine, antioxidant, micronutrient, قرآن, خرما, سلامت, طب سنتی, آنتی اکسیدان, ریز مغذی