سمیه رشیدی یزدکی - علوم پزشکی مازندران
علیرضا ریاحی بختیاری - علوم پزشکی مازندران

سابقه و هدف: امروزه آلودگی محیط زیست به خصوص آلودگی اکوسیستم های آبی جوامع انسانی و سایر موجودات زنده را درگیر مشکلات جدی نموده است. ترکیبات مختل کننده غدد درون ریز یا ترکیبات شبه استروژنی به علت ایجاد اثرات منفی در انسان و حیوانات (ماهیان و دوزیستان) امروزه بسیار شایان توجه اند. این مطالعه به منظور تعیین غلظت ترکیبات ۴- نونیل فنل، اوکتیل فنل و بیس فنل آ در رسوبات سطحی ۴ منطقه ساحلی (کیاشهر، انزلی، کپورچال و آستارا) در دریای خزر انجام پذیرفت. مواد و روش ها: به منظور بررسی غلظت ترکیبات شبه استروژنی، نمونه های رسوب سطحی از عمق ۱۰ متر ۴ منطقه ساحلی در محدوده مورد مطالعه (کیاشهر، انزلی، کپورچال و آستارا) برداشت گردید. پس از آماده سازی نمونه ها (خشک کردن، استخراج و کروماتوگرافی ستونی) غلظت این ترکیبات توسط دستگاه گاز کروماتوگرافی با طیف سنج جرمی تعیین شد. یافته ها: بر اساس نتایج غلظت ترکیبات ۴- نونیل فنل، اوکتیل فنل و بیس فنل آ در رسوبات سطحی مناطق مورد مطالعه به ترتیب در محدوده ۴۸/۱۷۴- ۴۱/۱۶، ۹۰/۴۱- ۶۳/۵ و ۶۶/۳۰-۳/۰ نانوگرم به ازای هر گرم وزن خشک تعیین گردید. ایستگاه واقع در منطقه انزلی از هر سه ترکیب مقادیر قابل توجهی نشان دادند که نشان می دهد منابع وارد کننده این ترکیبات در منطقه وجود دارد و ایستگاه های واقع در منطقه کپورچال و آستارا مقادیر بسیار پایینی نشان دادند. مقایسه غلظت های بدست آمده با استاندارد کیفیت رسوب نشان داد که در برخی ایستگاه ها این ترکیبات پتانسیل ایجاد اثرات منفی بر موجودات منطقه را دارا می باشند. استنتاج: با توجه به این که این ترکیبات در غلظت های کم نیز باعث ایجاد اثرات منفی شده و هم چنین قادرند در طول زنجیره غذایی منتقل شوند لذا نگرانی در ارتباط با حضور این آلاینده ها در آب های ساحلی خزر وجود دارد.

Estrogen Doubt Compounds, Sediments, Wastewaters, Caspian Sea, ترکیبات شبه استروژنی, رسوبات, فاضلاب, دریای خزر