بهروز سبحانی - Mohaghegh ardabili university
مهدی عالی جهان - Mohaghegh ardabili university

امروزه ریزگردها و توفان­های گردوغبار به یکی از مسائل و مشکلات مهم کشور ایران و سایر مناطق جهان تبدیل شده است. این پژوهش درصدد استخراج الگوهای سینوپتیک توفان­های گردوغبار استان اردبیل و پایش و منشایابی مکان برخواست آن به انجام رسیده است. بازه زمانی موردمطالعه ۳۴ ساله (۲۰۱۳ – ۱۹۷۹) می­باشد. از داده­های ایستگاه­های سینوپتیک استان اردبیل و داده های سطوح فوقانی جو سازمان ناسا جهت انجام پژوهش پیش­رو استفاده به عمل آمد. جهت نیل به اهداف پژوهش از روش­های محیطی به گردشی، خوشه­بندی سلسله مراتبی و مدل HYSPLIT بهره گرفته شد. با توجه به نتایج حاصل شده ۳ الگوی ارتفاع ژئوپتانسیل تراز ۵۰۰ هکتوپاسکال شناسایی گردید. الگوی شماره ۱ و ۲ تقریبا مشابه به یکدیگر بوده و بیانگر رخ­داد ناوه عمیق است که از اروپای مرکزی شکل گرفته و تا نیمه­های دریای سرخ امتداد داشته است. در الگوهای یادشده منطقه مورد مطالعه در شرق ناوه مذکور قرار داشته است. الگوی سوم بیانگر رخ­داد بلوکینگ بریده کم­فشار بر فراز دریای سیاه و مناطق هم جوار و قرارگیری استان اردبیل در شرق ناوه متشکل از بلوکینگ می­باشد. منشا ریزگردها در الگوهای ۱ و ۲ نواحی شرقی کشور عراق و غرب کشور ایران و در الگوی شماره ۳ در ارتفاع ۵۰۰ هکتوپاسکال نواحی مرکزی کشور عراق و در ارتفاعات ۸۵۰ و ۱۰۰۰ هکتوپاسکال نواحی مرکزی کشور سوریه می­باشد. واژگان کلیدی: توفان گردوغبار؛ استخراج الگو؛ تحلیل سینوپتیک؛ مدل HYSPLIT؛ استان اردبیل

Dust storm, Pattern extraction, synoptic analyses, HYSPLIT model, Ardabil province, توفان گردوغبار؛ استخراج الگو؛ تحلیل سینوپتیک؛ مدل HYSPLIT؛ استان اردبیل