علی رضائی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.
حمید عبداللهی - پژوهشکده میوه های معتدله و سردسیری، موسسه تحقیقات علوم باغبانی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، کرج، ایران.
کاظم ارزانی - گروه علوم باغبانی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران.

فلات ایران از تنوع بسیار بالای گونه های مختلف جنس گلابی ) (Pyrus برخوردار است. این تنوع ارزشمند در سطح گونه می باشد و ارزش کاربردی آنها در برنامه های ملی به نژادی گلابی تاکنون مورد بررسی قرار نگرفته است. بر این اساس، پژوهش حاضر با هدف ارزیابی تنوع میوه، بذر و خصوصیات اولیه رشد دانهال های حاصل از ۱۰ گونه گلابی بومی و مقایسه آنها با سه گونه شرق آسیا در آزمایشگاه پومولوژی گروه علوم و مهندسی باغبانی دانشگاه تربیت مدرس در سال های ۱۴۰۱-۱۴۰۰ اجرا شد. نتایج نشان داد که در رابطه با خصوصیات بذر، گونه های P. salicifolia و P. hyrcana و به ترتیب دارای بیشترین و کمترین ضخامت بذر بودند که می تواند در تمایز گونه ها مورد استفاده قرار گیرد. بیشترین و کمترین وزن میوه به ترتیب با ۲۲۶/۵و ۰/۶۷ گرم در دو گونه شرقی شاهد P. bretschneideri و P. betulifolia مشاهده شد. ارزیابی دانهال های حاصل از گونه ها نشان داد که بلند ترین ارتفاع دانهال، بیشترین قطر ساقه، تعداد میانگره، تعداد برگ و طول دمبرگ مربوط به دانهال های حاصل از P. communis cv. Dargazi و کمترین آنها در دانهال های گونه P. pashia بود. براساس تجزیه خوشه ای با استفاده از خصوصیات مرفولوژیکی و پومولوژیکی گونه های گلابی مورد ارزیابی در دو گروه مجزا قرار گرفتند. به طوریکه گروه اول شاملگونه های P. communis cv. Dargazi و P. bretschneideri بودکه از نظر صفات پومولوژیک شباهت زیادی داشتند. با توجه به اهمیت استفاده از صفت پاکوتاهی در اصلاح و تولید پایه های گلابی سازگار، لازم است گونه های پاکوتاه و بویژه گونه P. pashia مورد ارزیابی بیشتر و در مدت طولانی تری قرار گیرد.

گلابی, پایه, باغ های متراکم, ذخایر ژنتیکی, خصوصیات رویشی