ابوالفضل فرجی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.

بهمنظور بررسی نقش عوامل مدیریت مزرعه موثر بر عملکرد دانه سویا و کمی سازی روابط بین آنها، ۱۲۰ مزرعه سویا در منطقه گرگان در سال های ۱۳۹۵، ۱۳۹۶ و ۱۳۹۷ که در دامنه متفاوتی از مدیریتهای زراعی کشت شده بودند انتخاب و مورد ارزیابی قرار گرفتند. تجزیه رگرسیونی گام به گام نشان داد از بین متغیرهای مورد بررسی، مدل عملکرد با دو متغیر مستقل انتخاب و تعیین شد. این مدل ۸۱ درصد از کل تغییرات عملکرد دانه را در سطح احتمال یک درصد توجیه کرد. نتایج مدل نشان دهنده اهمیت دو عامل تاریخ کاشت و آبیاری جهت بهبود عملکرد دانه در مزارع سویای منطقه گرگان بود. بین تاخیر در کاشت از اول خرداد با عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه رابطه خطی منفی معنی دار وجود داشت. به طوریکه به ترتیب ۶۴ و ۷۰ درصد تغییرات عملکرد دانه بیولوژیک و عملکرد دانه توسط تاخیر در کاشت توجیه شد. شیب کاهش عملکرد بیولوژیک و عملکرد دانه سویا به ازای هر روز تاخیر در کاشت از اول خرداد به ترتیب برابر ۱۳۰ و ۵۶ کیلوگرم در هکتار بود. میانگین عملکرد دانه در مزارع سویای مورد بررسی در شرایط صفر، ۱، ۲، ۳، ۴، ۵ و ۶ نوبت آبیاری به ترتیب برابر با ۹۵۵، ۸۸۳، ۱۰۶۶، ۱۹۹۵، ۱۹۹۰، ۲۶۶۵ و ۳۷۶۹ کیلوگرم در هکتار بود. در منطقه گرگان کشت سویا عمدتا از اواخر خرداد و بعد از برداشت محصولات پاییزه نظیر گندم و کلزا انجام می شود. در چنین شرایطی، مدیریت زراعی مناسب بویژه تاریخ کاشت وآبیاری بهینه در مراحل حساس رشد محصول برای دستیابی به عملکرد دانه بالا و پایداری تولید این محصول مهم بسیار اهمیت دارد.

سویا, مدیریت مزرعه, عملکرد بیولوژیک, اجزای عملکرد دانه, شکاف عملکرد