فریدون عجم گرد - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران.
مینا غزائیان - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، گرگان، ایران.
احمد علی شوشی دزفولی - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران.
روح اله یاوری نژاد - مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی صفی آباد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، دزفول، ایران.

پکان (Carya illinoinensis) یا گردوی گرمسیری، با ارزش غذایی بالا، از جمله میوه های خشک است که در مناطق نیمه گرمسیری کشور قابل کشت می باشد. با هدف دستیابی به ژنوتیپ های پرمحصول و سازگار پکان، ۵۰ اصله درخت بذری بارده پکان، که ۵۰ سال پیش کشت شده اند، در شرایط آب و هوایی سال های ۱۳۹۸ تا ۱۴۰۰ دزفول در استان خوزستان مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد ژنوتیپ های P۲۰۰-۷ و P۲۰۰-۸ به ترتیب با ۳/۱۴ و ۲/۴ گرم درشت ترین و ریزترین میوه را داشتند. ژنوتیپ P۲۲۰-۲-۱ بیشترین و ژنوتیپ های P۲۰۰-۹ و P۲۲۰-۲-۵ به ترتیب کمترین درصد میوه های پوک را داشتند. مغز در ژنوتیپ های P۲۰۰-۱ و P۲۰۰-۱۰ به سهولت جدا می شد در صورتیکه در ژنوتیپ های P۲۰۰-۳ و P۲۰۰-۳۱ جدا شدن مغز بسیار سخت بود. ژنوتیپپ های P۲۰۰-۱ و P۲۲۰-۲-۵ زودرس ترین و ژنوتیپ P۲۰۰-۲۳ دیررس ترین بودند. بالاترین شاخص عملکرد را ژنوتیپ های P۲۰۰-۲۳ ، P۲۲۰-۱-۱ و P۲۰۰-۹ به ترتیب با ۶۵، ۴۹ و ۳۹ گرم بر سانتی متر مربع سطح مقطع تنه داشتند. نتایج ارزیابی تحمل به تنش گرمای ژنوتیپ های مختلف پکان مورد ارزیابی نشان داد که ۴۰ تا ۷۰ درصد سرشاخه های همه ژنوتیپ ها در تابستان ۱۴۰۰ با ۴۳۰ ساعت دمای بیش از ۴۵ درجه سانتی-گراد دچار خشکیدگی شدند. درصورتی که سرشاخه های ژنوتیپ P۲۰۰-۲۳ آسیب ندیدند. همچنین نتایج نشان داد درصد خسارت تنش گرما با شاخص عملکرد میوه (r = ۰.۳۱۱*) و رنگ مغز (r = ۰.۳۲۳*) همبستگی مثبت معنی دار داشت. بین ضخامت پوست و سهولت جدا شدن مغز همبستگی مثبت بسیار معنی دار (r = -۰.۵۹۷**) مشاهده شد. همچنین همبستگی بین میانگین وزن میوه با طول میوه (r = ۰.۳۸۶**) و عرض میوه (r = ۰.۴۴۰**) مثبت بسیار معنی دار بود. در تجزیه به عامل ها، طول میوه، ضخامت پوسته، درصد پوکی، وزن میوه، عملکرد و درصد خسارت تنش گرما مجموعا ۶۷ درصد از کل واریانس را به خود اختصاص دادند. در نهایت ژنوتیپ P۲۰۰-۲۳ با عملکرد بالا، مغز با رنگ طلایی روشن و تحمل بسیار بالا در برابر تنش گرما و همچنین ژنوتیپ P۲۲۰-۱-۱ با عملکرد بالا و درصد پوکی پایین به عنوان ژنوتیپ های امید بخش پکان برای بررسی های تکمیلی در آینده شناسایی شدند.

پکان, خسارت تنش گرما, پوکی میوه, وزن میوه, عملکرد میوه