جعفر نباتی - پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد
احمد نظامی - دانشکده کشاورزی و پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
سیده محبوبه میرمیران - گروه کشاورزی دانشگاه پیام نور، تهران، ایران.
علیرضا حسن فرد - دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
سید سعید حجت - پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.
عبدالرضا باقری - دانشکده کشاورزی و پژوهشکده علوم گیاهی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران.

به منظور به گزینی جهت تحمل به یخ زدگی ۴۰ ژنوتیپ عدس آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در سال ۱۳۹۶ در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. ژنوتیپ ها در معرض سه دمای یخ زدگی (۱۳-، ۱۵- و ۱۸- درجه سانتی گراد) قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در دماهای ۱۳-، ۱۵- و ۱۸- درجه سانتیگراد به ترتیب ۱۰۰، ۹۳ و ۳۰ درصد از ژنوتیپ ها با حداکثر بقای خود (۱۰۰ درصد) تفاوت معنی داری نداشتند. تنها سه ژنوتیپ MLC۱۲، MLC۱۷ و MLC۹۵ توانایی حفظ بقای ۱۰۰ درصد در هر سه دمای یخ زدگی را داشتند. کمترین دمای کاهنده ۵۰ درصد سطح برگ (RLAT۵۰) و وزن خشک گیاه (RDMT۵۰)، به ترتیب برابر با ۵/۱۶- و ۷/۱۶- درجه سانتیگراد بود و بیشتر ژنوتیپ ها در حفظ ۵۰ درصد از صفات مذکور در دوره بازیافت موفق بودند. ژنوتیپ های MLC۸ و MLC۲۸۶ با RDMT۵۰ معادل ۷/۱۶- درجه سانتیگراد بیشترین توانایی برای حفظ وزن خشک خود را داشتند و در نقطه مقابل ژنوتیپ MLC۷۴ با RDMT۵۰ معادل ۴/۱۳- درجه سانتیگراد کمترین تحمل به سرما را ازنظر افزایش وزن خشک در دوره بازیافت داشت. به طورکلی ۳۷ ژنوتیپ از تحمل مناسبی برای مواجهه با تنش یخ زدگی برخوردار بودند بنابراین باتوجه به نتایج این آزمایش این ۳۷ ژنوتیپ عدس می توانند در برنامه به نژادی عدس برای مناطق هدف با دمای حداقل ۱۵-درجه سانتیگراد مورد استفاده قرار گیرند.

عدس, بقا, RDMT۵۰, RLAT۵۰, دوره بازیافت