سمیه غفاری
فضل اله احمدی
سیدمسعود نبوی

سابقه و هدف: خستگی یکی از علایم شایع بیماری مولتیپل اسکلروزیس (ام اس) می باشد که باعث ایجاد اختلالات شدید و تاثیرات مخرب بر عملکرد روزانه، فعالیتهای شغلی و اجتماعی و در کل احساس خوب بودن در مبتلایان به این بیماری می گردد. از طرفی علایم متعدد ام اس تحت تاثیر یکدیگر و درمانهای دارویی گوناگون قرار می گیرند، لذا درمانهای غیر دارویی برای کنترل علایم ام اس پیشنهاد می گردد. هدف از این مطالعه بررسی تاثیر روش آب درمانی به عنوان یک روش درمانی مکمل بر خستگی بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس می باشد.مواد و روش ها: این پژوهش یک مطالعه نیمه تجربی است. که پس از نمونه گیری به روش آسان، نمونه ها به صورت تصادفی در دو گروه شاهد و آزمون تخصیص داده شدند. روش کار در این مطالعه به صورت برگزاری یک جلسه توجیهی به منظور آشنایی نمونه ها با اهداف و روش مداخله و ۲۴ جلسه انجام آب درمانی توسط گروه آزمون در مدت سه ماه بود در صورتیکه برای گروه شاهد هیچگونه مداخله ای انجام نشد. ابزارهای جمع آوری اطلاعات شامل پرسشنامه اطلاعات دموگرافیک، ابزار سنجش شدت خستگی (FSS) و چک لیست های خود گزارش دهی بود.یافته ها: در این پژوهش ۵۰ نفر (۲۵ نفر گروه شاهد و ۲۵ نفر گروه آزمون) شرکت داشتند. آزمون آماری تی مستقل بین میانگین امتیاز خستگی قبل از مداخله تفاوت معنی داری را بین دو گروه نشان نمی دهد ولی چهار هفته، هشت هفته و دوازده هفته بعد از مداخله این تفاوت بین دو گروه شاهد و آزمون معنی دار می باشد (P<۰.۰۵). همچنین آزمون آماری آنالیز واریانس با اندازه گیری های مکرر تفاوت معنی داری را از نظر میزان خستگی بین دو گروه شاهد و آزمون در چهار بار اندازه گیری نشان می دهد (P<۰.۰۵).استنتاج: انجام روش آب درمانی در بیماران ام اس توانست باعث کاهش شدت خستگی در این بیماران گردد، لذا انجام این تکنیک به عنوان یک روش موثر، مقرون به صرفه در هزینه و زمان، همچنین داشتن قابلیت یادگیری و اجرای آسان به بیماران مبتلا به ام اس توصیه می گردد.

Religious, attitude, student, آب درمانی، خستگی، مولتیپل اسکلروزیس