مریم غروی الخوانساری - دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران، تهران، ایران
سید حسین اسدی خونساری - پردیس بین المللی کیش، دانشگاه تهران

در شهرهای زیارتی، حرم به عنوان کانون اصلی شهر، عامل به وجود آمدن و تداوم زندگی شهر بوده است. در طول زمان با توسعه کمی زائران و تاکید بر کیفیت زیارت، حرم و فضاهای مرتبط با آن نیاز به توسعه داشته اند. مطالعه کالبدی حرم های مطهر و بافت پیرامونی آن ها در جهان تشیع، نشان می دهد که چگونه رابطه ولایی امام و ماموم بصورت انواع فضاهای باز، نیمه باز و بسته طی سلسله مراتبی موزون شکل گرفته است. پرسش اصلی این پژوهش آن است که الگوی مناسب توسعه حرم ها در پیوند با شهر چیست و براساس چه معیارهایی قابل تبیین است؟ توجه به آداب زیارت در شکل گیری این الگو از ضروریات محسوب می شود. روش تحقیق، با رویکردی کیفی صورت می گیرد و از طریق استدلال منطقی، به تحلیل و نقد توسعه ها در نمونه های موجود می پردازد و از این مسیر، به معیارهای کیفی دست می یابد.الگوی مطرح شده در دستاورد مقاله بر نوعی انعطاف پذیری کالبد شهری در مقابل حرم مبتنی است. اساس شکل گیری این ایده معطوف به قرب زائر به امام است. در این راستا، قابلیت های بیشتری را برای توسعه، دسترسی مناسب و نزدیک به بقعه و پیوند با شهر در اختیار قرار می دهد.

معماری زیارت, توسعه حرم ها, شهرهای زیارتی, معیارهای طراحی حرم ها