مهدی قائمی اصل - استادیار دانشکده اقتصاد دانشگاه خوارزمی
محمد نصر اصفهانی - عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد، دانشگاه خوارزمی
الهه شاه پرست - کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه فردوسی مشهد
نیره توسلی عبدل آبادی - کارشناس ارشد اقتصاد انرژی، دانشگاه فردوسی مشهد

تحولات ازدواج و وقوع طلاق میتواند با مسائل جنسی، نهادی و اقتصادی که امکان تشکیل یا ادامه زندگی مشترک را تسهیل یا دشوار میکنند ارتباط داشته باشد. در این پژوهش، تاثیر متغیرهای اقتصادی بر روند ساختاری (پایدار) و روند تصادفی ازدواج و طلاق با بهرهگیری از فیلتر کالمن (KF)، با تاکید بر کانالهای کنترلی نسبت جنسیتی و نرخ باسوادی در ایران طی دوره ۱۳۴۸۱۳۹۵ در دو الگوی کوتاهمدت و بلندمدت مبتنی بر مدل خودرگرسیون با وقفههای توزیعی (ARDL) بررسی شده است. نتایج نشان میدهد میان روند ساختاری (پایدار) متغیر طلاق و متغیرهای اقتصادی رابطه معنادار و مثبتی وجود دارد. نکته حائز اهمیت این است که کانالهای کنترلی نسبت جنسی و نرخ باسوادی هستند که امکان تاثیرگذاری و تفسیر دقیق و معنادار بیکاری و تورم بر روند ساختاری (پایدار) طلاق را فراهم میآورند. به علاوه، نسبت جنسی و نرخ باسوادی خود نیز تاثیر مثبت و معناداری بر روند ساختاری (پایدار) ازدواج دارند. از این رو، تاکید و توجه ویژه به مکانیسم هشدار نسبت جنسی و برنامهریزی در خصوص نرخ باسوادی میتواند تاثیری مضاعف و همافزا بر بهبود روند ازدواج در ایران داشته باشد. بنابراین، تشکیل خانواده در ایران به طور ویژه تحت تاثیر زمینههای جنسی (به ویژه نسبت جنسی) و زمینههای آموزشی (به ویژه نرخ باسوادی) است، ولی تصمیم به طلاق میتواند علاوه بر متغیرهای جنسی و آموزشی، تحت تاثیر تورم و بیکاری نیز باشد.

ازدواج, بیکاری, طلاق, فلیتر کالمن, نسبت جنسی