محمد حسن نامی - دانشجوی دکتری جغرافیای سیاسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات تهران

چکیده     آمایش مناطق مرزی در ایران، به دلیل وجود مرزهای طولانی و قرارگیری بیش از نیمی از استان های کشور در مرزهای بین­المللی با کشورهای همجوار، از جایگاه ویژه­ای در نظام برنامه­ریزی کشور برخوردار است. بنابراین، هدف این مقاله، ضمن تبیین جایگاه آمایش مناطق مرزی در نظام برنامه­ریزی کشور؛ شناخت عناصر و مولفه آن، چگونگی ارتباط این عناصر با دیگر عناصر نظام برنامه ریزی کشور و شناخت اهمیت و ضرورت پرداختن به آمایش مناطق مرزی است. نتیجه­گیری مطالعات این مقاله نشان می­دهد که توسعه و امنیت در مناطق مرزی، لازم و ملزوم یکدیگر است. همچنین، شدت عدم تعادل منطقه­ای میان مناطق مرزی و مناطق داخلی در ایران بر توسعه ملی تاثیرگذار است. به عبارت دیگر، اگر چه توسعه نیافتگی در مناطق مرزی که منجر به ناامنی می­شود، اثرات خود را بر توسعه نیافتگی و ناامنی در کل کشور می­گذارد. اما موانع ذهنی و عینی زیادی تاکنون باعث شده ­است این گونه تاثیرات منفی ادامه داشته باشد. آمایش مناطق مرزی سعی دارد این موانع را بردارد و با ارایه یک نوع برنامه­ریزی فضایی- راهبردی، توسعه یکپارچه و پایداری ملی را تحقق بخشد.

واژگان کلیدی: آمایش, مناطق مرزی, نظام برنامه ریزی, تعادل منطقه ای, توسعه, امنیت