جلیل کاکه - دانشجوی دانشگاه تهران
منوچهر گرجی - عضو هیئت علمی دانشگاه تهران
علیرضا علی محمدی - فارغ التحصیل دانشگاه تهران

یکی از ابزارهای مفید برای بررسی وضعیت مدیریت خاک در کاربری­های مختلف، ارزیابی کیفیت خاک است و استفاده از شاخص­های کمی، یکی از مناسب­ترین روش­های تعیین و مقایسه کیفیت خاک­ها می­باشد. در این تحقیق شاخص­ها و روش­های انتخاب ویژگی­های موثر برای ارزیابی کیفیت خاک در کاربری­های مختلف مورد مقایسه قرار گرفتند. ۱۷ ویژگی فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در پنج کاربری باغ، مرتع، زراعت آبی، زراعت دیم و اراضی رها شده در سه کلاس شیب کمتر از ۲، ۷-۵ و ۱۱-۹ درصد، در جنوب شرق قزوین به عنوان مجموعه کل داده­های  Total Data Set)) انتخاب شدند. سپس با استفاده از روش تجزیه مولفه­های اصلی (Principle Component Analysis)، هفت ویژگی به عنوان دسته داده­های حداقل (Minimum data set) انتخاب شدند. با استفاده از دو شاخص کیفیت تجمعی (Integrated quality index) و شاخص کیفیت نمرو (Nemero quality index) در این دو مجموعه داده، کیفیت خاک ارزیابی شد. نتایج به دست آمده نشان داد که کاربری­های باغ و مرتع به ترتیب بیشترین مقدار شاخص­ کیفیت تجمعی و شاخص کیفیت نمرو را در هر دو مجموعه داده به خود اختصاص می­دهند اما کاربری­های زراعت آبی، زراعت دیم و اراضی رها شده دارای کمترین کیفیت خاک هستند و تفاوت محسوسی با دو کاربری باغ و مرتع دارند. ضریب تبیین بین دو مجموعه داده برای شاخص کیفیت تجمعی و شاخص کیفیت نمرو به ترتیب برابر ۹۵/۰ و ۸۸/۰ است که بیانگر قابل اطمینان بودن استفاده از دسته داده­های حداقل به جای مجموعه کل داده­ها و همچنین کارائی بهتر شاخص کیفیت تجمعی برای ارزیابی کیفیت خاک منطقه مورد مطالعه است.

شاخص کیفیت تجمعی, شاخص کیفیت نمرو, مجموعه کل داده ها, دسته داده های حداقل, کاربری اراضی