شیرزاد طایفی - دانشیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران
هانیه حاجی تبار - کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه علامه طباطبائی، تهران، ایران

باختین از نظریه­پردازان بزرگ قرن بیستم در میان انواع نثر، به رمان توجه ویژه ای دارد. منطق مکالمه از مفاهیم اساسی نظریات باختین است. از نظر او رمان عرصه تجلی صداهای گوناگون است که به تنهایی فاقد ارزش و معنا هستند و  تنها در ارتباط با یکدیگر می توانند یک نظام معنایی را به وجود ­آورند. درک همین صداها موجب کشف لایه­های پنهانی و جدید متن می­شود. منظور باختین از چندصدایی، صداهایی است که نماینده ایدئولوژی و ذهنیت گوینده خود هستند. بنابراین، در این پژوهش به روش تحلیل کیفی و با بهره­گیری از مطالعات کتابخانه­ای، دو رمان سپیده دم ایرانی و عشق و بانوی ناتمام از امیرحسن چهل­تن به دلیل بهره­مندی از مولفه­های گفت­وگومندی چون سبک­بخشی، رعایت زبان مناسب شخصیت­ها، در هم آمیختن صداها، بینامتنیت، گروتسک، پایان باز، عدم قطعیت و... با رویکرد مکالمه­ای مورد واکاوی قرار گرفته است. براساس یافته­های پژوهش به کار بستن گفتمان­های متعدد در دو رمان سپیده دم ایرانی و عشق و بانوی ناتمام از سوی نویسنده به این دو داستان خاصیت چندآوایی بخشیده است. در واقع نویسنده توانسته است با بسامد بالای بهره­گیری از این عناصر گفت­وگومندی، محتوای داستان­های خود را در بستری مکالمه­ای به مخاطب ارائه دهد و چندصدایی را در این دو رمان تقویت کند.

باختین, منطق مکالمه, چندآوایی, تک آوایی, چهل تن