مسعود پاکدل - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی واحد رامهرمز، دانشگاه آزاد اسلامی، رامهرمز - ایران
فرشته توکلی - دانشجوی کارشناسی ارشد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی، واحد رامهرمز - ایران

نماد یا رمز عبارت از کاربرد کلمه و کلام به جای همانندهای آن که هم معنای حقیقی خود را به همراه دارد و هم به قرینه­ی باورهای شاعر و دلالت­های عقلی دارای معنای مجازی است. رمزها در کلمه و کلام در داستان­ها با زیبایی و سنجیدگی خاصی به کار رفته­اند. نخستین کسی که به رمزهای موجود در خلوت های دل شاعر اشاره می کند نظامی است. او از نماد آب در مخزن الاسرار در طرح معانی ژرف عرفانی و حکمی بهره­های فراوانی برده است. در کلام او نوعی پیوند درونی و هماهنگی پیش ساخته بین لفظ و معنی دیده می­شود که نظیر آن را در اشعار شاعران دیگر نمی توان نشان داد. در این مقال آب را نماد آبرو، آسمان، شراب، هستی، ... می یابیم.

نظامی, مخزن الاسرار, نماد, آب