پریا محمدی - کارشناسی ارشد معماری داخلی، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران- تهران- خیابان انقلاب
پرستو عشرتی - استادیار دانشکده معماری، دانشکدگان هنرهای زیبا، دانشگاه تهران-تهران، خیابان انقلاب

حیاط، که در مسکن ویلایی قشر متوسط خانه های پهلوی محل شکل گیری بسیاری از رفتارهای فردی، جمعی و تعامل با فضای باز خانه بود، امروزه در مسکن آپارتمانی قشر متوسط نقش خود تا حدی از دست داده است، به گونه ای که می توان گفت، حیاط در یک آپارتمان متعلق به قشر متوسط، فضایی منفی یا طراحی نشده است. در این راستا هدف در این تحقیق شناخت قابلیت ها و محدودیت ها در ارتباط با عناصر و رفتارپذیری در هر دو فضا و استخراج نیازهای جدید براساس این قیاس می باشد. برای رسیدن به این هدف، روش تحلیل مقایسه ای مورد استفاده قرار گرفت. از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته و پرسش نامه، داده های مربوطه جمع آوری شده و تحلیل داده ها بر مبنای کدگذاری و مقوله بندی کوربین و استراس صورت گرفت. جامعه آماری پژوهش از افراد قشر متوسط و به گونه ای که تجربه زندگی در هر دو فضا را داشتند انتخاب شدند. یافته های پژوهش حاکی از آن است در مسکن آپارتمانی امروز قشر متوسط، میزان کارکرد حیاط به دلایل مرتبط با عدم طراحی مناسب، حریم و عدم شخصی بودن، محدودیت های کالبدی مانند عدم دسترسی آسان، فضای محدود(سرانه) و همچنین تغییر سبک زندگی کاهش یا در مواردی از بین رفته است. برخی از محدودیت های مرتبط با تغییر سبک زندگی افراد را می توان گریزناپذیر در نظر گرفت. در ارتباط با برخی نیازهای عملکردی و عناصر، طراحی می تواند به عنوان راه حل در نظر گرفته شود. سایر محدودیت ها شامل دسترسی مستقیم، محدودیت فضا (سرانه) و حریم از مواردی است که ممکن است نیازمند رویکردهای جدید طراحی یا برنامه های بلندمدت تر توسط مدیران و برنامه ریزان شهری باشد. از این رو می توان متناسب با این نیازها پیشنهادات یا طرح هایی را در پژوهش های آتی ارائه نمود.

حیاط، فضای باز، مسکن معاصر، مسکن آپارتمانی، مسکن ویلایی، مفهوم حیاط