سمیه احمدی - گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
رضوان قنبری - گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
سعید غلامرضایی - گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران.
مهدی رحیمیان - گروه توسعه روستایی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرم آباد، ایران

استان لرستان به لحاظ شرایط آب و هوایی و میانگین بالای بارش ها، یکی از ۵ استان سیل خیز کشور است. در جریان وقوع سیل، خسارت های اقتصادی و اجتماعی بسیاری به افراد و معیشت آن ها وارد می شود. لذا، تخمین آسیب پذیری پس از سیل همواره یکی از چالش های مدیریت بحران و ریسک است. با توجه به اهمیت موضوع، هدف از این تحقیق سنجش آسیب پذیری کشاورزان نسبت به وقوع سیل است. جامعه آماری این مطالعه، تعداد ۳۸۴۳ خانوار ساکن در ۲۲ روستای حاشیه رودخانه حوزه آبخیز افرینه از توابع شهرستان پلدختر بخش معمولان در استان لرستان می باشد که بر اساس فرمول کوکران، حجم نمونه ۳۵۰ نفر تعیین شد و برای دستیابی به افراد مورد مطالعه، از روش نمونه گیری تصادفی ساده استفاده شد. به منظور ارزیابی آسیب پذیری از رویکرد مبتنی بر شاخص در قالب سه مولفه مواجهه، حساسیت و ظرفیت سازگاری استفاده شد. برای گروه بندی و شناسایی عامل های موثر بر میزان آسیب پذیری از تحلیل خوشه ای و تحلیل واریانس استفاده شد. نتایج تحلیل خوشه ای نشان داد آسیب پذیری بیشتر خانوارها نسبت به سیل در طبقه آسیب پذیری متوسط قرار دارد. نتایج تحلیل واریانس نیز نشان داد که شاخص مدت سیل در بعد مواجهه، شاخص های مالی و معیشتی در بعد حساسیت و شاخص های سرمایه اجتماعی و توسعه انسانی در بعد سازگاری بر میزان آسیب پذیری خانوارهای روستایی تاثیر داشته اند. از اینرو متنوع سازی محصولات و منابع درآمدی و تشویق روستاییان به شرکت در تشکل های روستایی و ایجاد انگیزه به منظور مشارکت و همکاری در بین کشاورزان می تواند در کاهش اثرات مخاطره سیل نقشی سازنده ایفا کند.

آسیب پذیری, سیل, مواجهه, حساسیت, ظرفیت سازگاری