محمدرضا علی بیک - مربی، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
روح انگیز جمشیدی اورک - استادیار، آمار زیستی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران.
لیلا اصغری هینه آباد - دانشجوی کارشناسی ارشد، کتابداری و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی تهران، تهران، ایران

مقدمه: تعیین میزان همپوشانی، روشی است که به مقایسه ی محتوای پایگاه های داده از جنبه ی کمی می پردازد. در این نوشتار میزان همپوشانی سنتی، نسبی و درجه ی آزادی مرکب پایگاه داده ی رایگان PubMed و پایگاه داده ی غیر رایگان Scopus در مورد بیماری های قلبی- عروقی ارایه می گردد. روش بررسی: این پژوهش توصیفی- کاربردی در فاصله ی زمانی بهمن ماه ۱۳۸۷ تا تیر ماه ۱۳۸۸ صورت گرفت. ابتدا توصیفگرهای مرتبط با سه بیماری قلبی- عروقی شامل سکته ی قلبی- مغزی، حوادث عروقی- مغزی و پرفشاری خون از اصطلاح نامه Emtree انتخاب شدند. سپس با استفاده از آن ها مقالات مرتبط با سه بیماری مذکور در دو پایگاه داده ی PubMed و Scopus بازیابی گردیدند. داده های اولیه که برای محاسبه ی درصدهای همپوشانی مورد نیاز بودند، به کمک نرم افزار Reference Manager به دست آمدند. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده با نرم افزار Excel، انجام شد. یافته ها: در مجموع ۹۸۹۹ عنوان مقاله در هر دو پایگاه داده در زمینه ی موضوعی بیماری های قلبی- عروقی به دست آمد. ۸۵۹۳ عنوان مقاله در پایگاه داده ی PubMed و ۷۷۱۳ عنوان مقاله در پایگاه داده ی Scopus بازیابی شدند. تعداد ۶۴۰۷ عنوان مقاله مشترک در هر دو پایگاه داده، ۲۱۸۶ عنوان مقاله منحصر به پایگاه داده ی PubMed و ۱۳۰۶ عنوان مقاله منحصر به پایگاه داده ی Scopus بودند. درصد همپوشانی سنتی میان دو پایگاه داده برای بیماری پرفشاری خون ۶۸ درصد، برای بیماری حوادث عروقی- مغزی ۷/۶۶ درصد و در خصوص بیماری سکته ی قلبی- مغزی ۷/۶۰ درصد محاسبه گردید. همپوشانی های نسبی پایگاه داده ی PubMed و Scopus در مورد بیماری های سکته ی قلبی- مغزی، پرفشاری خون و حوادث عروقی- مغزی به ترتیب (۸/۷۵ درصد در مقابل ۳/۷۵ درصد)، (۲/۸۹ درصد در مقابل ۱/۷۴ درصد) و (۷/۸۶ درصد در مقابل ۳/۷۴ درصد) به دست آمد. مقدار شاخص درجه ی آزادی مرکب در هر سه بیماری مورد بررسی، کمتر از ۵/۰ حاصل شد. نتیجه گیری: درصدهای همپوشانی نسبی بالاتر پایگاه داده ی PubMed نسبت به پایگاه داده ی Scopus، کاربران و کتابداران را به سمت استفاده از این پایگاه داده هدایت می کنند. تعداد مقالات بازیابی شده منحصر به فرد بیشتر برای هر بیماری در پایگاه داده ی PubMed و عدم نیاز به پرداخت حق اشتراک، استفاده از این پایگاه داده را مرجح می کند. واژه های کلیدی: پایگاه های اطلاعاتی؛ PubMed؛ بیماری های قلب و عروق.