ساناز اشرفی سعیدلو - دانشگاه ارومیه
عباس صمدی - دانشگاه ارومیه
میرحسن رسولی صدقیانی - دانشگاه ارومیه
محسن برین - دانشگاه ارومیه
ابراهیم سپهر - دانشگاه ارومیه

افزایش سالانه­ی قیمت کودهای شیمیایی پتاسیمی و نیز اثرات مخرب این کودها بر محیط­زیست، اتخاذ راهکاری برای استفاده از پتاسیم بومی خاک را ضروری نموده است. استفاده از کودهای زیستی حاوی ریزجانداران سودمند از جمله این راهکارها محسوب می­شود. این مطالعه با هدف مدل سازی و بررسی تاثیر نسبت­های مختلف ورمی­کمپوست، فلوگوپیت و گوگرد بر میزان انحلال و آزادسازی پتاسیم توسط باکتری Pseudomonas fluorescens و ارائه سطوح مطلوب این متغیرها برای تهیه کود زیستی کارآمد انجام گرفت. بر این اساس تعداد ۲۰ آزمایش با استفاده از روش سطح پاسخ بر مبنای طرح مرکب مرکزی تعریف شد و اثر مقادیر مختلف متغیرهای ورمی­کمپوست، کانی فلوگوپیت و گوگرد در چهار سطح کدبندی شده (+α،۱+، ۰، ۱- و α-) بر میزان انحلال پتاسیم بررسی گردید. نتایج نشان­دهنده­ی کارآمدی بالای ( ۸/۰= RMSE و  ۹۴۹/۰= R۲) مدل طرح مرکب مرکزی در برآورد انحلال پتاسیم بود. بر اساس نتایج، برهم­کنش ورمی­کمپوست با گوگرد ( ۰۳۳۸/۰>p ) و برهم­کنش فلوگوپیت با گوگرد (۰۰۸۳/۰>p ) نسبتا زیاد و معنی­دار بود. نتایج تحلیل آماری ضرایب مدل طرح مرکب مرکزی حاکی از اثر مثبت و افزاینده­ی ورمی­کمپوست (X۱) و اثر منفی و کاهنده فلوگوپیت (X۲) و گوگرد (X۳) بر افزایش انحلال پتاسیم بود. بطوری­که با افزایش مقدار گوگرد از ۲۵/۱۰ به ۷۵/۳۹ درصد، انحلال پتاسیم تقریبا ۶۱/۳۱ درصد کاهش یافت. بر اساس پیش­بینی شرایط بهینه برای انحلال پتاسیم، مقادیر ۷۸/۴۱ درصد ورمی­کمپوست، ۳۵/۲۴ درصد فلوگوپیت و ۲۵/۱۰ درصد گوگرد منجر به بیشترین انحلال پتاسیم (۲۷/۱۰۹ میلی­گرم بر لیتر) توسط باکتری سودوموناس فلورسنس می­شود.

مدل سازی, کود زیستی, ورمی کمپوست, روش سطح پاسخ