سامان حاجی نمکی - دانشگاه فردوسی مشهد
حجت امامی - دانشگاه فردوسی مشهد
امیر فتوت - دانشگاه فردوسی مشهد

با توجه به بحران کمبود منابع آب و لزوم بهره برداری از منابع آب نامتعارف، بهره گیری مطلوب و بهینه از پساب فاضلاب شهری یکی از مباحث مهم پژوهش ها می باشد. در اراضی حاشیه رودخانه کشف­رود مشهد از پساب تصفیه خانه پرکندآباد به عنوان منبع جایگزین آب آبیاری استفاده می شود. در این مطالعه برخی از ویژگی های فیزیکی، شیمیایی و زیستی خاک در دو گروه خاک های آبیاری شده با پساب به مدت ۱۰ سال و آب چاه مورد بررسی قرار گرفتند. اراضی به شکلی انتخاب شدند که همگی بافت یکسان (لومی) داشتند. کیفیت خاک منطقه مورد مطالعه با پارامترهای جرم مخصوص ظاهری (BD)، درصد رس، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها (MWD)، شاخص پایداری ساختمان خاک (SI)، pH، نسبت جذب سدیم (SAR)، نیتروژن کل، پتاسیم، فسفر، کربن آلی، زیست توده (MBC) و تنفس میکروبی (BR) مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد آبیاری با پساب سبب افزایش معنی دار پارامترهای SI، SAR، فسفر قابل دسترس، MBC، BR و کربن آلی نسبت به خاک های شاهد شد و پارامترهای BD و درصد رس در خاک های آبیاری شده با پساب نسبت به آب چاه کاهش معنی داری داشتند. همچنین در مورد pH، MWD، نیترژن کل و پتاسیم تفاوت معنی داری ایجاد نشد. همچنین نتابج آنالیز مولفه های اصلی نشان داد کربن آلی، نسبت جذب سدیم، نیتروژن، pH، جرم مخصوص ظاهری، میانگین وزنی قطر خاکدانه ها، تنفس میکروبی و پتاسیم قابل دسترس بیشترین تغییرات را در اثر آبیاری با پساب تصفیه خانه پرکندآباد در زمین­های حاشیه رودخانه کشف رود نشان دادند؛ به طوری که بر اساس تغییر این ویژگی­ها، خاک های آبیاری شده با پساب و آب چاه را در دو گروه مجزا قرار گرفتند که نشان می دهد آبیاری با پساب بر خاک های مورد مطالعه تاثیر قابل توجهی داشته است.

آنالیز مولفه های اصلی, پساب, پرکندآباد خاک, کشف رود