مسعود بحرینی مطلق - موسسه تحقیقات آب
رضا روزبهانی - موسسه تحقیقات آب
مرتضی افتخاری - موسسه تحقیقات آب
علیرضا کاوسی حیدری - موسسه تحقیقات آب
سینا ابوالحسینی - موسسه تحقیقات آب

تکه­نگاری صوتی شاخه ای از علم سنجش از دور است که با ارسال و دریافت دوسویه امواج صوتی خصوصیات جریان را اندازه­گیری می­کند. اگرچه این روش به­طور گسترده در کشورهای توسعه­یافته برای پایش سرعت آب در رودخانه ها، دریاها و اقیانوس ها بکار گرفته می­شود، اما هیچ سابقه­ای از استفاده آن برای اندازه­گیری سرعت جریان در درون دریاچه­ها وجود ندارد. در این مقاله نتایج کاربرد فناوری تکه­نگاری صوتی برای اندازه­گیری سرعت جریان در دریاچه برای اولین بار ارائه شده است. جهت انجام این تحقیق دو دستگاه تکه­نگاری صوتی به فاصله ی ۲۶۲ متر از یکدیگر در یکی از دریاچه های شیرین هفت­برم واقع در غرب شیراز قرار داده شد و امواج صوتی با بسامد ۳۰ کیلوهرتز در هر ۴۰ ثانیه توسط دستگاه­ها ارسال شدند. نتایج نشان داد که زمان طی شده امواج صوتی در طول آزمایش حدود ۱۷۷ میلی ثانیه است. با استفاده از میانگین زمان رسیدن امواج به ایستگاه مقابل و اختلاف زمان رسیدن امواج در ایستگاه­ها، سرعت صوت و سرعت متوسط جریان آب به ترتیب ۱۴۸۱ متر بر ثانیه و ۵/۱- سانتی متر بر ثانیه اندازه­گیری شد. بررسی ها نشان می دهد، جریان معنی داری به سمت حاشیه دریاچه در زمان انجام این آزمایش وجود داشته است. به­عبارت­دیگر این مطالعه بیانگر تغذیه آبخوان آبرفتی حاشیه دریاچه از آب درون دریاچه می باشد، که این امر با شرایط هیدروژئولوژیکی این آبخوان و مطالعات پیشین انجام شده در منطقه همخوانی دارد. بنابراین این مطالعه نشان می دهد امکان تعیین جریان های ورودی یا خروجی زیرزمینی از دریاچه ها با استفاده از فناوری تکه­نگاری صوتی وجود دارد.

سنجش ازدور درون آب, روش تکه نگاری صوتی, زمان طی شده امواج صوتی, سرعت صوت در آب, سرعت جریان آب