شیوا خالص رو
مجید آقاعلیخانی
سید علی محمد مدرس ثانوی - دانشگاه تربیت مدرس

چکیده به منظور مقایسه سه گیاه علوفه ای سورگوم، ذرت و ارزن مرواریدی برای تولید علوفه سبز در کشت دوم، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تربیت مدرس در سال ۱۳۸۵ انجام شد. آزمایش به صورت طرح کرت های یکبار خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. در این تحقیق ذرت (رقم هیبرید سینگل کراس ۷۰۴)، ارزن مرواریدی (رقم نوتریفید) و سورگوم علوفه ای (رقم اسپیدفید) به عنوان عامل اصلی و مقدار کود نیتروژن در سه سطح (۱۰۰، ۲۰۰ و ۳۰۰ کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار از منبع اوره) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج حاکی از پاسخ مثبت هر سه گیاه مورد بررسی نسبت به افزایش کود نیتروژن بود. به طوری که ارزن با دریافت ۳۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار بالاترین میزان علوفه تر (۸/۸۵ تن در هکتار، ۳/۲۰ درصد بیشتر از سورگوم و ۹/۳۰ درصد بیشتر از ذرت) را تولید نمود. از آن جا که مصرف نیتروژن بیش از ۲۰۰ کیلوگرم در هکتار، نسبت برگ به ساقه و در نتیجه خوشخوراکی علوفه هر سه گیاه را کاهش می دهد، از اینرو در راستای کاهش مصرف نهاده های شیمیایی، کاربرد ۲۰۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در کشت تابستانه این گیاهان در این منطقه کافی می باشد. فزونی علوفه سبز ارزن و سورگوم نسبت به ذرت در این سطح کودی به ترتیب ۱۰ و ۱۲ درصد بود. ارزن و سورگوم در این سطح کودی به ترتیب ۴/۷۲ و ۵/۷۳ تن در هکتار علوفه سبز و ۸/۱۳ و ۹/۲۲ تن در هکتار ماده خشک تولید نمودند؛ در نهایت با توجه به برتری های کلی سورگوم و ارزن نسبت به ذرت به ویژه از لحاظ تحمل شرایط نامساعد مانند کم آبی و حاصلخیزی ضعیف خاک به نظر می رسد در این گونه موارد جایگزینی ذرت با سورگوم و ارزن گزینه مناسبی باشد. علاوه بر این تصمیم گیری در مورد توصیه زراعت سورگوم یا ارزن در منطقه نیازمند اطلاعات بیشتری در باره صفات کیفی این دو منبع علوفه ای و ارزیابی شاخص های تغذیه دام از قبیل ارزش رجحانی و مصرف اختیاری علوفه به روش in vivo می باشد. واژه های کلیدی: سورگوم، ذرت، ارزن، نیتروژن، علوفه، ماده آلی، پروتئین خام