حمیدرضا خزاعی - دانشگاه فردوسی مشهد
مژگان ثابت تیموری - جهاد دانشگاهی مشهد
فرزاد نجفی - دانشگاه شهید بهشتی

چکیده به منظور بررسی اثر رژیم های مختلف آبیاری و میزان کاشت بذر بر کمیت و کیفیت گیاه داروئی اسفرزه (Plantago ovata L.) آزمایشی در سال زراعی ۸۴-۱۳۸۳ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. طرح آزمایشی مورد استفاده کرتهای خرد شده در قالب بلوکهای کامل تصادفی با ۳ تکرار بود. تیمارهای رژیم آبیاری شامل فواصل آبیاری ۷ ،۱۴ و ۲۱ روز در کرتهای اصلی و تیمارهای میزان کاشت بذر در کرتهای فرعی شامل ۳ تراکم ۸ ،۱۲ و ۱۶ کیلوگرم بذر در هکتار بودند. نتایج حاصل از این آزمایش نشان داد که رژیمهای مختلف آبیاری بر وزن خشک بوته، ارتفاع بوته، تعداد سنبله در هربوته و وزن دانه در سنبله تاثیر معنی دار داشته و کاهش فواصل آبیاری موجب افزایش صفات کمی مورد نظر گردید، ولی اثر تیمار یاد شده بر طول سنبله و عملکرد دانه معنی دار نبود. میزان کاشت بذر، تاثیر معنی داری بر طول سنبله، تعداد دانه در سنبله و عملکرد دانه داشت، به طوری که با کاشت ۱۶ کیلوگرم بذر در هکتار، بیشترین عملکرد دانه استحصال شد، لیکن اثر میزان کاشت بذر بر وزن خشک بوته، ارتفاع بوته و تعداد سنبله در بوته معنی دار نبود. نتایج همچنین بیانگر تاثیر معنی دار میزان کاشت بذر بر میزان موسیلاژ بود و بالاترین مقدار موسیلاژ در تیمار کاشت ۱۶ کیلوگرم بذر در هکتار بدست آمد. واژه های کلیدی: اسفرزه، رژیم آبیاری، فاکتور تورم، موسیلاژ.