امیرحسین پهلوانی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمدحسن راشد محصل - گروه اگروتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
فریبا میقانی - موسسه گیاهپزشکی کشور
محمدعلی باغستانی - موسسه گیاهپزشکی کشور
مهدی نصیری محلاتی - دانشگاه فردوسی مشهد
محمدتقی آل ابراهیم - موسسه تحقیقات و بیماریهای گیاهی

کاتوس با نام علمی Cynanchum acutum گیاهی است چند ساله از تیره استبرق که سالهای اخیر بصورت علف هرزی مهاجم در بعضی از نقاط کشور بخصوص در باغ ها مشکل ساز شده است. شناسایی دقیق بیولوژی این علف هرز و رفتار جوانه زنی بذر آن باعث اجرای برنامه صحیح و بهینه ای جهت کنترل آن می شود. در پژوهش حاضر، جوانه زنی بذور کاتوس در شرایط کنترل شده مختلف مورد بررسی قرار گرفت. به این منظور آزمایش هایی در سال ۸۳-۱۳۸۲ در موسسه تحقیقات آفات و بیماری های گیاهی در بخش علفهای هرز بصورت زیر انجام گرفت: ۱- اثر دماهای ثابت ۱۰، ۱۵، ۱۸، ۲۰، ۲۵، ۳۰، ۳۵ و ۴۰ درجه سانتی گراد، ۲- اثر نور و تاریکی و ۳- اثر دماهای متناوب ۷/۱۵، ۱۲/۲۰، ۱۷/۲۵ و ۲۲/۳۰ درجه سانتی گراد بر جوانه زنی بذر کاتوس. تمام آزمایش ها با ۸ تکرار انجام گرفت. نتایج نشان داد که بذور کاتوس پس از جدا شدن از گیاه مادری خواب ندارند. جوانه زنی بذر تحت تاثیر دما قرار می گیرد ولی نور نقش مهمی در جوانه زنی بذر کاتوس ندارد. به عبارت دیگر، بذور کاتوس فتوبلاستیک نیستند. نوسانات دمایی تغییری در افزایش جوانه زنی بذر کاتوس ایجاد نمی کند. این ویژگی ها از عوامل عمده تهاجم علف هرز کاتوس بوده و اطلاع دقیق از آنها می تواند در کنترل و جلوگیری از گسترش این علف هرز موثر باشد. واژه های کلیدی: کاتوس، جوانه زنی بذر، دمای ثابت، دمای متناوب، نور.