حمیدرضا خزاعی - دانشگاه فردوسی مشهد
علی اصغر محمدآبادی - دانشگاه فردوسی مشهد
اعظم برزوئی - پژوهشگاه انرژی اتمی

به منظور بررسی اثرات دو رژیم آبیاری (دور آبیاری) بر صفات مورفولوژیک و فیزیولوژیک انواع ارزن، آزمایشی مزرعه ای در قالب طرح کرتهای خرد شده بر پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار در سال زراعی ۸۴ - ۱۳۸۳ در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا در آمد. فاکتورهای مورد آزمایش شامل فواصل آبیاری ( ۷ روز و ۱۴ روز ) در کرتهای اصلی و سه گونه ارزن شامل ارزن معمولی یا ارزن پروسو (Panicum miliaceum) ، ارزن مرواریدی یا ارزن چماقی (Pennisetum glaucum) و ارزن دم روباهی یا گاورسSetaria italica)) در کرتهای فرعی قرار گرفتند . نتایج نشان داد که اثر تنش رطوبتی بر عملکرد دانه ، وزن خوشه ، وزن دانه، تعداد پنجه ، تعداد پنجه بارور ، شاخص برداشت خوشه، سطح برگ و درصد نیتروژن برگ معنی دار نبود ، اما نوع ارزن به طور معنی داری بر روی این صفات تاثیر گذاشت. اعمال تنش رطوبتی موجب کاهش ارتفاع بوته در بین هر سه نوع ارزن مورد مطالعه شد . در این آزمایش ، ارزن پروسو از کمترین عملکرد دانه ، ارتفاع ، وزن خوشه، وزن دانه ، شاخص برداشت پانیکول و در صد نیتروژن برگ برخوردار بود و در مقابل ارزن مرواریدی بیشترین عملکرد دانه ، وزن خوشه، سطح برگ و درصد نیتروژن برگ را به خود اختصاص داد که نوید دهنده پتانسیل تولید مطلوب این نوع ارزن در شرایط خشک و نیمه خشک می باشد .