فرزاد گرامی - دانشگاه شهید چمران، اهواز
امیر آینه بند - گروه زراعت و اصلاح نباتات، دانشگاه شهید چمران اهواز
اسفندیار فاتح - دانشگاه شهید چمران، اهواز

با توجه به اهمیت انتقال مجدد در پر شدن دانه گندم (Triticum aestivum L.)، اثر گیاهان کود سبز و سطوح مختلف نیتروژن بر انتقال و کارایی انتقال ماده خشک از میانگره های مختلف ساقه گندم، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز در سال زراعی۹۰-۱۳۸۹ انجام شد. آزمایش به صورت کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی انجام گرفت. تیمار اصلی شامل مقادیر مختلف نیتروژن (صفر، ۵۰، ۱۰۰ و ۱۵۰ کیلوگرم در هکتار) و تیمار فرعی دربرگیرنده گیاهان مختلف کود سبز شامل: ارزن (Pennisetum sp.)، تاج خروس زراعی (Amaranthus sp.)، سسبانیا (.Sesbania sp)، لوبیا چشم بلبلی (Vigna unguiculata L.)، ماش (Vigna radiata L.) و تیمار شاهد (بدون کاربرد کود سبز) بود که در سه تکرار انجام شد. این آزمایش در دو مرحله شامل کاشت و برگرداندن گیاهان کود سبز و پس از آن کاشت گندم انجام گرفت. نتایج نشان دادند که وزن و وزن مخصوص کلیه میانگره های ساقه اصلی گندم از آغاز مرحله گرده افشانی تا ۲۰ روز پس از گرده افشانی به بیش ترین مقدار رسید. پس از آن از ۲۰ روز تا ۵۰ روز پس از گرده افشانی به دلیل انتقال مجدد مواد پرورده به دانه، وزن و وزن مخصوص میانگره ها کاهش یافت. همچنین مقدار ماده خشک انتقال یافته تحت تاثیر تیمار عدم کاربرد کود نیتروژن بیش تر از تیمار کاربرد ۱۵۰ کیلوگرم نیتروژن در هکتار در میانگره های دم گل آذین (۲۱۹ در مقابل ۱۸۱ میلی گرم) و میانگره ماقبل آخر (۲۰۳ در مقابل ۱۶۵ میلی گرم) بود، در حالی که در میانگره های پایینی این رابطه برعکس بود (۴۰۳ در مقابل ۴۰۶ میلی گرم). به طور کلی با افزایش نیتروژن مصرفی کارایی انتقال ماده خشک کاهش یافت. بنابراین تاثیر گیاهان کود سبز تنها به خصوصیات خاک محدود نبوده بلکه بر ویژگی های عملکردی در خصوص رابطه بین مبدا و مقصد فیزیولوژیک نیز تاثیرگذار می-باشد.

بازه تغییرات, دم گل آذین, سرعت ویژه, میانگره ماقبل آخر, وزن مخصوص