عبدالله بیک خورمیزی - گروه زیست شناسی، دانشکده علوم پایه، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران
علی گنجعلی - دانشگاه فردوسی مشهد
پروانه ابریشم چی - دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی پارسا - دانشگاه فردوسی مشهد

بررسی ها موید این مطلب است که ورمی کمپوست نقش موثری در رشد و نمو و نیز کاهش اثرات منفی ناشی از تنش های مختلف محیطی بر گیاهان دارد. این مطالعه با هدف بررسی بر هم کنش ورمی کمپوست و تنش شوری بر میزان فتوسنتز، تعرق و کارایی مصرف آب لوبیا قرمز رقم درخشان (Phaseolus vulgaris L. cv. Light Red Kidney) در مراحل گیاهچه ای و گلدهی در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، در سال ۱۳۸۹ انجام شد. پنج نسبت حجمی ورمی کمپوست و ماسه شامل صفر:۱۰۰، ۹۰:۱۰، ۷۵:۲۵، ۵۰:۵۰ و ۲۵:۷۵ و چهار سطح شوری شامل۲۰، ۴۰، ۶۰ و ۸۰ میلی مول بر لیتر کلرید سدیم، به همراه شاهد (صفر) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفتند. بذرهای لوبیا در گلدان های پلاستیکی کاشته شد و میزان فتوسنتز، میزان تعرق، کارایی مصرف آب و میزان CO۲ درون سلولی برگ ها در مراحل گیاهچه ای و گلدهی اندازه گیری شدند. در طول دوره رشد از محلول غذایی هوگلند برای تامین عناصر غذایی مورد نیاز گیاهان استفاده شد. نتایج نشان داد که تنش شوری و ورمی کمپوست به ترتیب اثر کاهشی و افزایشی معنی داری بر سیستم فتوسنتزی گیاه داشتند. در مرحله گلدهی، تمامی نسبت های ورمی کمپوست، کارایی مصرف آب را در سطوح مختلف شوری نسبت به شاهد بطور معنی داری افزایش داد. در مرحله گیاهچه ای، نسبت های ۱۰ و ۲۵ درصد ورمی کمپوست و در مرحله گلدهی تقریبا تمام نسبت های ورمی کمپوست، اثرات منفی تنش شوری را بر سیستم فتوسنتزی گیاه محدود نمودند. احتمالا ورمی کمپوست به دلیل ساختار متخلخل، ظرفیت نگه داری آب بالا، دارا بودن موادی شبیه به هورمون ها و تنظیم کننده های رشد گیاهی و همچنین وجود مقادیر بالای عناصر غذایی ماکرو و میکرو، می تواند نقش موثری در بهبود تحمل به تنش های مختلف محیطی از جمله شوری ایفا نماید. در این آزمایش ورمی کمپوست باعث بهبود میزان فتوسنتز گیاهان در مواجهه با تنش شوری شد.

تنش های محیطی, سیستم فتوسنتزی, ظرفیت نگه داری آب, کود آلی