حجت امامی - دانشگاه فردوسی مشهد
علیرضا آستارایی - گروه علوم و مهندسی خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه فردوسی مشهد
مهدی مهاجرپور - دانشگاه فردوسی مشهد
عمار فرح بخش - دانشگاه فردوسی مشهد

استفاده از مواد بهساز برای اصلاح خاک های شور- سدیمی در مناطق خشک و نیمه خشک یکی از روش های متداول برای بهبود ویژگی های خاک است. برای مطالعه تاثیر مواد بهساز بر نگهداشت آب در خاک، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در یک خاک شور – سدیمی با بافت لوم رسی شنی انجام شد. تیمارهای این پژوهش شامل شاهد (B)، ۱۰ تن در هکتار پودر گچ (G)، ۱۰ تن در هکتار کمپوست زباله شهری (C)، ماده سوپر جاذب وینیل الکل اکریلیک اسید در سه سطح ۰۵/۰، ۱/۰ و ۲/۰ درصد وزنی (S۱، S۲ و S۳) و ترکیب سطوح مختلف سوپر جاذب همراه با گچ و یا کمپوست زباله شهری بودند. بعد از چهار ماه رطوبت تیمارهای مختلف در نه مکش اندازه گیری گردید. سپس رطوبت قابل استفاده گیاه تعیین شد. نتایج نشان داد که تمام تیمارهای آزمایشی سبب افزایش معنی دار (۰۵/۰≥p) میزان رطوبت نگهداری شده در همه ی مکش ها شدند. در بین تیمارهای آزمایشی تیمار S۱ موجب بیشترین افزایش در مقادیر رطوبت اشباع (sθ) و پنج بار گردید و به ترتیب میزان رطوبت در این تیمار ۶۷/۹۰ و ۹۴ درصد نسبت به تیمار شاهد افزایش یافت. در مکش ۳/۰ بار (ظرفیت مزرعه) تیمارهای CS۱، S۱ و CS۲ بیشترین تاثیر را بر نگهداری رطوبت خاک داشتند که میزان افزایش رطوبت در این تیمارها نسبت به شاهد حدود ۷۳ درصد بود. در نقطه پژمردگی دائم بیشترین افزایش رطوبت خاک مربوط به تیمار S۱ و CS۳ بود که رطوبت خاک در این تیمارها به ترتیب ۶/۱ و ۴۲/۱برابر تیمار شاهد بود. بیشترین افزایش در رطوبت قابل استفاده گیاه بر اثر افزودن مخلوط ۱۰ تن در هکتار کمپوست و ۲/۰درصد سوپر جاذب به دست آمد که نسبت به تیمار شاهد حدود ۶۳ درصد افزایش نشان داد. افزون براین افزودن اصلاحگرها به خاک گنجایش هوایی خاک به طور معنی داری به بالاتر از حد بحرانی (m۳.m-۳ ۱۰/۰) افزایش داد. بر اساس یافته های این پژوهش می توان نتیجه گرفت که مخلوط سوپر جاذب همراه با پودر گچ یک راهکار مناسب برای نگهداری رطوبت بیشتر در خاک و کاهش تبخیر در مناطق خشک و نیمه خشک است.

رطوبت قابل استفاده گیاه, گنجایش هوایی, منحنی رطوبتی, مواد بهساز