ساره قربانی - دکتری، برنامه ریزی محیط زیست، دانشکده محیط زیست، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
مجید رمضانی مهریان - استادیار، گروه مطالعات محیطی، پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی (سمت)، تهران، ایران

مطالعه شبکه های حمل ونقل در محدوده شهرها، به خصوص شهرهای درحال توسعه دارای پیچیدگی های ویژه ای است. افزایش تعداد وسایل نقلیه و جمعیت در شهرها باعث به وجود آمدن مشکلات متعددی همچون تراکم ترافیک، افزایش نرخ تصادفات رانندگی و تلفات ناشی از آن ها، آلودگی هوا، افزایش زمان سفر، تلف شدن وقت شهروندان و افزایش استفاده از منابع انرژی شده است. بنابراین استفاده از سامانه اتوبوس تندرو به خصوص در شهرهای پرجمعیت ضروری به نظر می رسد. انتخاب مسیر مناسب برای احداث این سامانه براساس معیار و روش مناسب برای موفقیت آن لازم و ضروری است. این در حالی است که در ادبیات موضوع روش های مناسبی برای تجزیه وتحلیل و انتخاب مسیر مناسب معرفی نشده است. هدف این مطالعه ارائه روشی برای ارزیابی محیط زیستی مسیرها در سامانه اتوبوس تندرو است. لذا به عنوان مطالعه موردی، مسیر پیشنهادی برای احداث خط ۲ سامانه اتوبوس تندروی شهر مشهد انتخاب شده است. در این پژوهش از معیارهایی نظیر افق زمانی پروژه، نرخ تنزیل، هزینه اجتماعی کربن، برآورد اثرات ایمنی جاده، تخمین منافع اقتصادی ناشی از بهبود ایمنی جاده، ارزش زندگی آماری، برآورد اثر افزایش فعالیت فیزیکی شهروندان، برآورد میزان کاهش انتشار گازهای گلخانه ای و اثر بر کیفیت هوا جهت تحلیل هزینه فایده این خط اتوبوس تندرو استفاده شده است. براساس نتایج به دست آمده، کل منافع حاصل از اجرای خط ۲ اتوبوس تندروی مشهد معادل ۳۳۹۸۵۷۷۰۱ دلار است که ارزش خالص کنونی آن با اعمال نرخ تنزیل ۱۵ درصد برابر با ۸۵۰۵۹۶۰۶ (هشتادوپنج میلیون و پنجاه ونه هزار و شیصدو شش دلار) است. نرخ بازگشت داخلی نیز ۲۹۱۵ درصد برآورد می شود.

اثرات محیط زیستی, تحلیل هزینه و فایده, انتشار گازهای گلخانه ای, آلودگی هوا, اتوبوس تندرو, مشهد