احمد دوستی - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره) قزوین
عباس ستوده نیا - استادیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)
عبدالمجید لیاقت - استاد، دانشکده مهندسی و فناوری کشاورزی، دانشگاه تهران
پیمان دانش کار آراسته - استادیار، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه بین المللی امام خمینی (ره)

زهکشی خشک، نوعی سیستم طبیعی است که بهوسیله تبخیر از مناطق نکاشت، به عنوان یک روش ممکن برای کنترل سطح ایستابی و شوری مناطق زهدار استفاده میشود. در این روش، بخشی از زمین تحت کشت به صورت آیش رها شده و باقی زمین برای تولیدات کشاورزی استفاده میشود. چنانچه از این روش به صورت نوارهای موازی بهره گیری شود، تعیین نسبت کاشت به نکاشت یکی از مبانی طراحی این سیستم خواهد بود. در این زمینه، یک مدل فیزیکی از جنس پلکسی گلاس به طول ۶۰ سانتیمتر، عرض ۲۰ سانتیمتر و ارتفاع ۵۰ سانتی متر طراحی و ساخته شد. طول این مدل توسط یک دیواره در عمق ۵ سانتیمتری خاکی با بافت شنلومی به دو قسمت تقسیم شد و نیمی از آن آبیاری شد و نیمی دیگر به صورت نکاشت رها شد و در طول انجام آزمایش مقدار آبیاری و تبخیر اندازه گیری شد. اندازهگیریها کمترین میزان تبخیر را ۷/۲ میلیمتر بر روز نشان داد و این مقدار زمانی ثبت شد که سطح خاک پوشیده از نمک شده بود. این عدد نزدیک به ضریب زهکشی متداول در طراحی سیستمهای زهکشی است. بنابراین، با کمترین ریسک میتوان نسبت ۵۰ درصد کاشت به ۵۰ درصد نکاشت را توصیه کرد. از سویی متوسط میزان تبخیر از سطح خاک در طول آزمایش شش میلیمتر بر روز بود، بنابراین احتمال میرود که با یک مدیریت جمع آوری به موقع نمک روی سطح خاک، بتوان نسبت کاشت را بیشتر از ۵۰ درصد افزایش داد.

تبخیر از سطح خاک شور, زهکشی خشک, کنترل شوری