فاطمه یزدانی نژاد - M.Sc. Student, Department of Soil Sciences, Faculty of Agricultural Sciences, Shahed University, Tehran, Iran
حسین ترابی گل سفیدی - Assistance Professor, Department of Soil Sciences, Faculty of Agricultural Sciences, Shahed University, Tehran, Iran
ناصر دواتگر - Research Assistant Professor, Rice Research Institute of Iran, Rasht, Iran

به منظور بررسی تغییرات مکانی و پهنه بندی غلظت عناصر ریزمغذی آهن، روی، مس، و منگنز در ۲۰۰۰۰ هکتار از خاک های اراضی جنوب تهران برای تشخیص مناطق با حد کفایت یا بیش بود ۱۹۶ نمونه خاک سطحی به صورت شبکه منظم ۱۰۰۰ در ۱۰۰۰ متر جمع آوری و فرم قابل جذب این عناصر با استفاده از DTPA و TEA عصاره گیری و غلظت آن ها با دستگاه جذب اتمی اندازه گیری شد. نتایج نشان داد عناصر ریزمغذی آهن، روی، مس، و منگنز توزیع مکانی دارند و با توجه به نوع کاربری های مختلف غلظت آن ها متفاوت است. بهترین مدل واریوگرام برای فرم قابل جذب آهن و مس نمایی و برای روی گوسی و برای منگنز کروی بود. متوسط غلظت قابل جذب عناصر آهن، روی، مس، و منگنز به ترتیب ۶/۲، ۱/۲، ۲/۱، و ۵/۳ میلی گرم در کیلوگرم خاک است. بر اساس حدود بحرانی تعیین شده در ایران همه اراضی مطالعه شده دچار کمبود آهن اند. از نظر روی ۸۱ درصد اراضی در حد متوسط و ۱۸ درصد در حد مطلوب قرار دارند و ۱ درصد مقدار روی بالایی دارد. حدود ۷۶ درصد اراضی از نظر جذب مس در حد کم تا متوسط و ۱۸ درصد در حد مطلوب قرار دارند و میزان جذب ۶ درصد از خاک اراضی نیز در حد بالاست. منگنز قابل جذب خاک در همه اراضی مطالعه شده در محدوده کم تا متوسط قرار دارد. تطابق نقشه های کاربری و مدیریت بهره برداری اراضی با نقشه پهنه بندی هر یک از عناصر مطالعه شده نشان داد مناطق با مقادیر زیاد مس و روی منطبق با حاشیه بزرگراه ها و مناطق صنعتی و مسکونی و آبیاری با آب فاضلاب است.

available micronutrients, Spatial Variability, Variogram