فرخ اسدزاده - دانشجوی دکتری، دانشگاه تهران
منوچهر گرجی - دانشیار، دانشگاه تهران
علیرضا واعظی - استادیار، دانشگاه زنجان
رضا سکوتی - استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی
مهدی شرفا - دانشیار، دانشگاه تهران

شناخت عوامل موثر بر نتایج کرت­های صحرایی به دلیل کاربرد گسترده­ی آن­ها در مطالعات حفاظت خاک بسیار ضروری است. در این مطالعه اثر ابعاد کرت، بر تولید رواناب در واحد سطح، تحت رخداد­های باران طبیعی در دو منطقه از کشور (کوهین در استان قزوین و پلدشت در استان آذربایجان­غربی) در یک بازه زمانی یک ساله از  شهریور سال ۱۳۸۹ تا ۱۳۹۰ بررسی شد. برای این منظور در هر دو منطقه، تعداد هفت کرت با ابعاد مختلف شامل طول­ های ۲، ۵، ۱۰، ۱۵، ۱/۲۲، ۲۵ و۳۰ متر و به ترتیب عرض­ های ۱، ۱، ۲/۱، ۶/۱، ۸۳/۱، ۲ و ۴/۲ متر و با سه تکرار در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی احداث گردید. در دوره تحقیق، به ترتیب تعداد ۹ و ۱۱ رخداد، منجر به تولید رواناب در دو منطقه یاد شده ثبت گردید. در هر دو منطقه با افزایش ابعاد کرت­ها، تولید رواناب در واحد سطح در تمام رخدادها به صورت تابع توانی کاهش یافت (۹۸/۰ ≥۲R ≥ ۸۳/۰). همچنین در هر دو منطقه، با افزایش مقدار فرسایندگی باران بر اساس شاخص EI۳۰، میزان تاثیر ابعاد کرت بر تولید رواناب در واحد سطح افزایش یافت. بین کرت­های با طول کمتر از ۱۰ متر و کرت­های بزرگ­تر، تفاوت معنی­دار در تولید رواناب در واحد سطح مشاهده شد ولی در کرت­های با طول ۱۵ متر یا بیشتر تفاوت معنی­دار مشاهده نشد (۰۵/۰ > P). براساس نتایج، حداقل طول مناسب کرت به منظور اندازه­گیری رواناب در مطالعات کرت­های صحرایی برای مدل­های خانواده­ی USLE، ۱۵ متر بود.

باران طبیعی, رواناب در واحد سطح, طول کرت, فرسایندگی باران