هادی طایفه افشاری - دانشجوی دوره دکتری، رشته زراعت، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
یهرام میرشکاری - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
عبداله حسن زاده قورت تپه - استادیار بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان غربی، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، ارومیه
فرهاد فرح وش - دانشیار، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز
مهرداد یارنیا - استاد، گروه زراعت و اصلاح نباتات، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی، تبریز

به منظور بررسی تاثیر کاربرد کودهای بیولوژیکی و سوپر جاذب بر خصوصیات زراعی گیاه کرچک در تیمارهای مختلف آبیاری آزمایش مزرعه ای دوساله در سال­های ۱۳۹۸-۱۳۹۷ تا ۹۹-۱۳۹۸ در ایستگاه تحقیقات کشاورزی ساعتلو ارومیه اجرا شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی بود. عامل اصلی شامل تیمارهای آبیاری و تنش خشکی در چهار سطح (۷۰، ۱۰۰،۱۳۰ و ۱۶۰ میلی متر از تشتک تبخیر)، و عامل فرعی شامل کاربرد ترکیب کودهای زیستی در چهار سطح (آزوسپریلیوم، سیتروباکتر، تلفیق کاربرد آزوسپریلیوم در سیتروباکتر و شاهد بدون کود) و سوپر جاذب در دو سطح (مصرف سوپر جاذب و عدم مصرف سوپر جاذب) به صورت فاکتوریل در کرت های فرعی بودند که در سه تکرار به اجرا درآمد. نتایج نشان داد تیمار آبیاری بعد از ۱۶۰ میلی متر از تشتک تبخیر در مقایسه با تیمار آبیاری بعد از ۷۰ میلی­متر ارتفاع بوته، تعداد دانه در بوته، طول خوشه اصلی، تعداد کپسول در بوته، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، شاخص برداشت، درصد روغن و عملکرد روغن را به ترتیب ۷.۶۲، ۵.۲۶، ۱۲.۱۹، ۵.۲۵، ۵.۸۶، ۳.۸۳، ۹.۵۰، ۶.۱۰، ۲.۳۸ و ۱۱.۸۳ درصد کاهش داد. در بین تیمارهای کود زیستی نیز تلقیح بذر با سیتروباکتر توانست تعداد کپسول، وزن هزار دانه، عملکرد بیولوژیک و درصد روغن را در مقایسه با تیمار شاهد به ترتیب ۵.۰۵، ۱۷.۲۸، ۲.۷۴ و ۸.۵۰ درصد افزایش داد. در بین تیمارهای اثر متقابل بالاترین ارتفاع بوته (۱۶۵.۲۱ سانتی­متر)، طول خوشه اصلی (۲۳.۵۵ سانتی متر)، عملکرد دانه (۱۱۳۷.۶۱ کیلوگرم در هکتار) شاخص برداشت (۲۰.۷۲ درصد) و عملکرد روغن (۵۹۷.۹۱ کیلوگرم در هکتار) به تیمار مصرف سوپرجاذب و تلقیح با سیتروباکتر اختصاص یافت. با توجه به اثر مثبت ترکیب تیمارهای کود زیستی سوپرجاذب و تلقیح با سیتروباکتر بر عملکرد روغن کرچک کاربرد دو تیمار مذکور جهت بهبود این صفت قابل توصیه است.

آبیاری, درصد روغن, عملکرد دانه, کود زیستی